Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Development of a Self-Efficacy Scale for Skill-Based Questions and Examination of Middle School Students' Self-Efficacy Levels / Beceri Temelli Sorulara Yönelik Öz Yeterlik Ölçeği Geliştirilmesi ve Ortaokul Öğrencilerinin Öz Yeterliklerinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 122 - 138, 19.12.2025

Muhammed Burak Yilmaz , Serkan Buldur

Öz

This study aimed to develop a valid and reliable measurement tool that can be used to determine middle school students' self-efficacy beliefs regarding skill-based questions and to determine middle school students' self-efficacy beliefs in terms of different variables. In this context, the relationships between self-efficacy beliefs and their gender, grade level, and academic achievement were examined in detail. The study was conducted within the framework of the correlational design, which is one of the quantitative research approaches and aims to reveal the relationships between variables. The sample of this study consisted of middle school students attending public schools in the central district of a province. A total of 836 middle school students participated in the research, 417 for exploratory factor analysis (EFA) and 419 for confirmatory factor analysis (CFA). EFA, CFA, "Independent samples t-test," "One-way ANOVA," and "Correlation analysis" were used in data analysis. As a result of the analyses, a valid and reliable Self-Efficacy Scale for Skill-Based Questions [SSSQ] was developed with a single-factor structure consisting of 7 positive and 13 negative items to measure students' self-efficacy beliefs for skill-based questions. The findings of the study revealed that male students' self-efficacy beliefs were statistically significantly higher than female students' self-efficacy beliefs. Furthermore, students' self-efficacy beliefs also differed significantly by grade level. When evaluated in terms of grade level, it was determined that eighth-grade students' self-efficacy beliefs were significantly lower than fifth, sixth, and seventh-grade students. Furthermore, a positive, weakly strong, and statistically significant relationship was found between students' academic achievement and their self-efficacy beliefs.

Anahtar Kelimeler

skill-based questions middle school students scale development self-efficacy

Kaynakça

  • Adal, A. A. ve Yavuz, İ. (2017). Ortaokul öğrencilerinin matematik öz yeterlik algıları ile matematik kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. International Journal of Field Education, 3(1), 20-41.
  • Akbaş, A. ve Çelikkkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz yeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim türü ve üniversitelerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98-110.
  • Akgeyik, K. (2024). Beceri temelli matematik sorularının üst düzey düşünme becerileri ile ilişkisinin öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi.
  • Aktamış, H., Kiremit, H. Ö. ve Kubilay, M. (2016). Öğrencilerin öz-yeterlik inançlarının fen başarılarına ve demografik özelliklerine göre incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 1-10.
  • Alcı, B., Erden, M. ve Baykal, A. (2010). Üniversite öğrencilerinin matematik başarıları ile algıladıkları problem çözme becerileri, özyeterlik algıları, bilişüstü özdüzenleme stratejileri ve ÖSS sayısal puanları arasındaki açıklayıcı ve yordayıcı ilişkiler örüntüsü. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 25(2), 53-68.
  • Algan, C. E. (2006). Özel okullarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin eğitimde bilgi teknolojileri kullanımı öz-yeterlilikleri ve derslerinde bilgi teknolojilerinden yararlanma durumları. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi].
  • Angay, M. (2022). Mantıksal akıl yürütme yöntemleri ile işlenen matematik dersinin öğrencilerin beceri temelli sorulardaki başarısına etkisi ve öğretime dair öğrenci görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kafkas Üniversitesi.
  • Arısoy, M. (2024). Ortaokul matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara ilişkin görüşleri ve sınıf içi uygulamalarının incelenmesi görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
  • Arslan, P. (2022). Vücudumuzdaki sistemler ünitesine ilişkin beceri temelli yeni nesil soruların öğrenme sürecine etkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
  • Atay, S. N. (2021). 8. Sınıf Türkçe ve T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersine ait beceri temelli sorularla ilgili öğretmenlerin görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Amasya Üniversitesi.
  • Atik, A. D., Tan, Ş., Doğan, Y., ve Erkoç, F. (2018). Lise öğrencilerinin biyolojiye yönelik tutum, öz- yeterlik ve akademik başarıları arasındaki ilişki. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 170-187.
  • Aydın, R., Ömür, Y., ve Argon, T. (2014). Öğretmen adaylarının öz yeterlik algıları ile akademik alanda arzularını erteleme düzeylerine yönelik görüşleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 40(40), 1-12.
  • Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191.
  • Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The exercise of control. W.H. Freeman company.
  • Biber, A. Ç., Tuna, A., Uysal, R. ve Kabuklu, Ü. N. (2018). Liselere geçiş sınavının örnek matematik sorularına ve yeni sınav sistemine dair destekleme ve yetiştirme kursu matematik öğretmenlerinin görüşleri. Asian Journal of Instruction, 6(2), 63-80.
  • Bursal, M. (2018). SPSS ile temel veri analizleri. Anı Yayıncılık.
  • Bursal, M. (2019). Ortaokul öğrencilerinin fen derslerinde kullanılan grafiklere yönelik duyuşsal durumlarını ölçmek için ölçek geliştirme çalışması. Çevrimiçi Fen Eğitimi Dergisi, 4(1), 20-43.
  • Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö., Kahveci, Ö. & Demirel, F. (2004). The validity and reliability study of the Turkish version of the motivated strategies for learning questionnaire. Educational Sciences: Theory & Practice, 4(2), 207-239.
  • Bashimova, H. (2024). Ortaokul öğrencilerinin beceri temelli sorulara ilişkin özyeterliklerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
  • Cansoy, R. (2018). Uluslararası çerçevelere göre 21. yüzyıl becerileri ve eğitim sisteminde kazandırılması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(4), 3112-3134.
  • Cantürk- Günhan, B. (2006). İlköğretim II. kademe matematik dersinde probleme dayalı öğrenmenin uygulanabilirliği üzerine bir araştırma. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
  • Ceylan, G. (2022). Beceri temelli fen sorularına yönelik fen bilimleri öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
  • Çataldere, K. (2022). Fen bilimleri öğretmenlerinin ve araştırmacıların bakış açılarıyla beceri temelli soruların bazı değişkenler açısından analizi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
  • Çavdar, D. ve Şahan, H. H. (2019). Matematik dersinde akademik başarı, öz yeterlik ve matematik dersine yönelik tutum arasındaki ilişkinin incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 13(2), 979-999.
  • Çaycı, B. (2013). İlköğretim öğrencilerinin fen ve teknoloji dersi öz-yeterlik inançları ile kavram başarıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 305-324.
  • Çelik, R. (2022). Beceri temelli fen bilimleri sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi.
  • Çolak, Z.P. (2022). Matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara yönelik algılayışları. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
  • Dadandı, N. (2022). Beceri temelli fen bilimleri sorularına yönelik öğrenci algı ve görüşlerinin belirlenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Trabzon Üniversitesi.
  • Düzgün, C. (2022). Beceri temelli sorularda 8.sınıf öğrencilerinin matematiksel düşünme süreçlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
  • Durdukoca, Ş. F. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının akademik öz yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 69-77.
  • Erden, B. (2020). Türkçe, matematik ve fen bilimleri dersi beceri temelli sorularına ilişkin öğretmen görüşleri. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 270-292.
  • Ergün, İ. (2021). Ortaokul matematik öğretmenlerinin sınav soruları ile beceri temelli matematik sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre analizi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Siirt Üniversitesi.
  • Ekici, G. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algı düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 98-110.
  • Güler, M., Arslan, Z. ve Çelik, D. (2019). 2018 Liselere giriş sınavına ilişkin matematik öğretmenlerinin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 337-363.
  • Gürbüzoğlu- Yalmancı, S., ve Aydın, S. (2014). Ortaokul öğrencilerinin teknolojiye yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 15(1), 125-138.
  • Gülten, D., ve Soytürk, İ. (2013). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin geometri öz yeterliklerinin akademik başarı not ortalamaları ile ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 55-70.
  • İkiz, O. (2024). Beceri temelli matematik sorularının değerler eğitimi açısından incelenmesi ve öğretmen görüşleri bağlamında değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
  • İmamoğlu, Z.N. (2024). Ortaokul öğrencileri için beceri temelli matematik sorularına ilişkin öz yeterlik ölçeği geliştirme çalışması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Kan, A. ve Akbaş, A. (2005). Lise öğrencilerinin kimya dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), (227-237).
  • Karabulut, H., Tosunbayraktar, G., ve Kariper, A. (2022). Ortaokul öğrencilerinin beceri temelli (yeni nesil) fen bilimleri sorularına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 301-320.
  • Karadağ, M. (2023). 8.sınıf öğrencilerinin çarpanlar ve katlar konusu ile ilgili beceri temelli soruları çözme süreçlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kafkas Üniversitesi.
  • Karaduman, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile özyeterlik algıları arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bartın Üniversitesi.
  • Karakeçe, B. (2021). Ortaokul matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara ilişkin değerlendirmeleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
  • Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
  • Karslı, G. (2019). Yaşam temelli öğrenme yönteminin 8. Sınıf ses ünitesinde öğrencilerin akademik başarılarına ve tutumuna etkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
  • Kenar, İ. ve Balcı, M. (2012). Fen ve teknoloji dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme: İlköğretim 4. ve 5. sınıf örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 201-210.
  • Kertil, M., Gülbağcı- Dede, H. ve Gülen- Ulusoy, E. (2021). Skill-based mathematics questions: What do middle school mathematics teachers think about and how do they implement them? Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 12(1), 151–186.
  • Kılcan,T. (2021). Yeni nesil matematik sorularına ilişkin tutum ölçeği geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 170-180.
  • Kılınç, A (2024). Fen bilimleri öğretmenlerinin beceri temelli sorulara yönelik görüşlerinin belirlenmesi ve yardımcı kaynaklardaki soruların değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Erciyes Üniversitesi.
  • Koca, F., ve Dadandı, İ. (2019). Akademik öz-yeterlik ile akademik başarı arasındaki ilişkide sınav kaygısı ve akademik motivasyonun aracı rolü. İlköğretim Online, 18 (1), 241-252.
  • Koç, C. ve Arslan, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin akademik öz yeterlik algıları ve okuma stratejileri bilişüstü farkındalıkları. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 745-778.
  • Küçük, D. (2011). Müzik öğretmeni adaylarının müzik yeteneğine ilişkin öz yeterlik algıları özel yetenek sınavı başarıları ve akademik başarıları arasındaki ilişki. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 34(34), 171-181.
  • Küçükyılmaz, E. A. ve Duban, N. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimine yönelik öz-yeterlik inançları ve öz-yeterlik inançlarını etkileyen etmenlere ilişkin görüşleri. E-Journal of New World Sciences Academy, 4(1), 71-83.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). Millî Eğitim Bakanlığı 2023 eğitim vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf adresinden ulaşılmıştır.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2019). PISA 2018 Türkiye ön raporu, Milli Eğitim Bakanlığı, Eğitim Analiz ve Değerlendirme Raporları Serisi, Ankara.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2025). Türkiye yüzyılı maarif modeli, Öğretim Programları Ortak Metni, Ankara.
  • Oğuz, A., ve Kalender, D. K. (2018). Ortaokul öğrencilerinin üst bilişsel farkındalıkları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(2), 170-186.
  • Oluk, N., Kan, A., ve Ekmekci, G. (2016). Kavram haritası yöntemine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 95-110.
  • Öztürk, E. (2024). İlkokul, ortaokul ve lise öğretmenlerinin beceri temelli matematik sorularına ilişkin görüşlerinin incelenmesi değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
  • Sanca, M., Artun, H., Bakırcı, H. ve Okur, M. (2021). Ortaokul beceri temelli soruların yeniden yapılandırılmış Bloom Taksonomisine göre değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 219-248.
  • Satıcı, S.A. (2013). Üniversite öğrencilerinin akademik öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
  • Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci (SPSS ve LISREL uygulamaları). Anı Yayıncılık.
  • Şad, S. N., ve Aydın, Y. Ş. (2023). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin yeni nesil soru kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 378-399.
  • Şeker, P. T., ve Çavuş, Z. S. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının fen eğitimine yönelik özyeterlik algıları. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 5(2), 19 28.
  • Taşdemir, C. (2012). Lise son sınıf öğrencilerinin matematik öz-yeterlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Bitlis ili örneği). Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 3(1), 39-50.
  • Tortop, F., Cumalı, A., Çelenli, M. ve Taşpınar- Şener, Z. (2022). LGS sınavındaki beceri temelli matematik sorularına yönelik öğretmen görüşleri. Erciyes Journal of Education, 6(2), 99-126.
  • Türker, Y., Sari, A., Söğüt, H., ve Oğuz, T. (2023). Ortaokul öğrencilerinin yeni nesil sorulara ve matematik dersine yönelik tutumlarının incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(2), 469-484.
  • Tüter, M. (2024). Türkçe öğretiminde beceri temelli sorulara ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
  • Uzar, F. M. (2010). İlköğretim öğrencilerinin matematik dersine yönelik öz yeterliğini besleyen kaynakların farklı değişkenlere göre incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
  • Uzun, H. (2021). Yeni nesil matematik sorularına ilişkin ortaokul matematik öğretmenlerinin yaklaşımlarının incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
  • Ünsal, S., ve Kaba, S. (2022). Beceri temelli soruların; özellikleri, öğretmene ve öğrenciye yansımaları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 30(2), 273-282.
  • Yamaç, B. (2022). Sekizinci sınıf matematik dersi beceri temelli soruların anlaşılmasındaki güçlükler: Bitlis ili örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bitlis Eren Üniversitesi.
  • Yenice, N. (2012). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik düzeyleri ile problem çözme becerilerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 36-58.
  • Yıldırım, S. (2024). 2018–2022 yılları liselere giriş sınavı matematik sorularının matematik öğretimine yansımalarının incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
  • Yılmaz, E., Yiğit, R., ve Kaşarcı, İ. (2012). İlköğretim öğrencilerinin öz yeterlilik düzeylerinin akademik başarı ve bazı değişkinler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 371-388.
  • Yiğit, N., Deveci, İ., ve Dadandı, N. (2022). Yeni nesil fen bilimleri sorularına yönelik algı ölçeğinin geliştirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(Özel Sayı), 108-130.

Beceri Temelli Sorulara Yönelik Öz Yeterlik Ölçeği Geliştirilmesi ve Ortaokul Öğrencilerinin Öz Yeterliklerinin İncelenmesi / Development of a Self-Efficacy Scale for Skill-Based Questions and Examination of Middle School Students' Self-Efficacy Levels

Yıl 2025, Cilt: 16 Sayı: 2, 122 - 138, 19.12.2025

Muhammed Burak Yilmaz , Serkan Buldur

Öz

Bu çalışmada, ortaokul öğrencilerinin beceri temelli sorulara ilişkin öz yeterlik inançlarının belirlenmesinde geçerli ve güvenilir olarak kullanılabilecek bir ölçme aracı geliştirmek ve ortaokul öğrencilerinin beceri temelli sorulara yönelik öz yeterlik inançlarını farklı değişkenler açısından belirlemek amaçlanmıştır. Bu kapsamda öz yeterlik inançları ile cinsiyet, sınıf düzeyi ve akademik başarı arasındaki ilişkiler de ayrıntılı olarak incelenmiştir. Araştırma, nicel araştırma yaklaşımlarından biri olan ve değişkenler arası ilişkileri ortaya koymayı amaçlayan ilişkisel tarama deseni çerçevesinde yürütülmüştür. Yapılan bu çalışmanın örneklemini bir ilin merkez ilçesinde bulunan devlet okullarında öğrenim gören ortaokul öğrencileri oluşturmuştur. Araştırmaya açımlayıcı faktör analizi (AFA) için 417, doğrulayıcı faktör analizi (DFA) için 419 ortaokul öğrencisi olmak üzere toplamda 836 öğrenci katılmıştır. Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen ölçek ile toplanmıştır. Verilerin analizinde AFA, DFA “Bağımsız örneklemler için t-testi”, “Tek yönlü ANOVA” ve “Korelasyon analizi” esas alınmıştır. Yapılan analizler sonucunda öğrencilerin beceri temelli sorulara yönelik öz yeterlik inançlarını ölçmeye yönelik 7 maddesi olumlu 13 maddesi olumsuz olmak üzere tek faktörlü bir yapıya sahip geçerli ve güvenilir Beceri Temelli Sorulara Yönelik Öz Yeterlik Ölçeği [BTSYÖİÖ] geliştirilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda erkek öğrencilerin öz yeterlik inançlarının kız öğrencilerin öz yeterlik inançlarına kıyasla istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra öğrencilerin öz yeterlik inançlarının sınıf düzeyine göre de anlamlı farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir. Sınıf düzeyi açısından değerlendirildiğinde ise sekizinci sınıf öğrencilerinin öz yeterlik inançlarının beşinci, altıncı ve yedinci sınıf öğrencilerine göre anlamlı derecede düşük olduğu belirlenmiştir. Ayrıca öğrencilerin akademik başarıları ile öz yeterlik inançları arasında pozitif yönlü, zayıf düzeyde ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Beceri Temelli Sorular Ortaokul Öğrencileri Ölçek Geliştirme Öz Yeterlik İnancı

Etik Beyan

Cumhuriyet Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Sosyal ve Beşeri Bilimler Kurulunun 05.06.2021 tarih ve 2021-06-42 sayılı 37 nolu karar ile etik izin alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Yazar(lar), bu makalenin araştırılması, yazarlığı ve yayınlanması için herhangi bir finansal destek almamıştır.

Kaynakça

  • Adal, A. A. ve Yavuz, İ. (2017). Ortaokul öğrencilerinin matematik öz yeterlik algıları ile matematik kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. International Journal of Field Education, 3(1), 20-41.
  • Akbaş, A. ve Çelikkkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz yeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim türü ve üniversitelerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98-110.
  • Akgeyik, K. (2024). Beceri temelli matematik sorularının üst düzey düşünme becerileri ile ilişkisinin öğretmen görüşleri doğrultusunda incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi.
  • Aktamış, H., Kiremit, H. Ö. ve Kubilay, M. (2016). Öğrencilerin öz-yeterlik inançlarının fen başarılarına ve demografik özelliklerine göre incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 1-10.
  • Alcı, B., Erden, M. ve Baykal, A. (2010). Üniversite öğrencilerinin matematik başarıları ile algıladıkları problem çözme becerileri, özyeterlik algıları, bilişüstü özdüzenleme stratejileri ve ÖSS sayısal puanları arasındaki açıklayıcı ve yordayıcı ilişkiler örüntüsü. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 25(2), 53-68.
  • Algan, C. E. (2006). Özel okullarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin eğitimde bilgi teknolojileri kullanımı öz-yeterlilikleri ve derslerinde bilgi teknolojilerinden yararlanma durumları. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi].
  • Angay, M. (2022). Mantıksal akıl yürütme yöntemleri ile işlenen matematik dersinin öğrencilerin beceri temelli sorulardaki başarısına etkisi ve öğretime dair öğrenci görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kafkas Üniversitesi.
  • Arısoy, M. (2024). Ortaokul matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara ilişkin görüşleri ve sınıf içi uygulamalarının incelenmesi görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
  • Arslan, P. (2022). Vücudumuzdaki sistemler ünitesine ilişkin beceri temelli yeni nesil soruların öğrenme sürecine etkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
  • Atay, S. N. (2021). 8. Sınıf Türkçe ve T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersine ait beceri temelli sorularla ilgili öğretmenlerin görüşleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Amasya Üniversitesi.
  • Atik, A. D., Tan, Ş., Doğan, Y., ve Erkoç, F. (2018). Lise öğrencilerinin biyolojiye yönelik tutum, öz- yeterlik ve akademik başarıları arasındaki ilişki. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 170-187.
  • Aydın, R., Ömür, Y., ve Argon, T. (2014). Öğretmen adaylarının öz yeterlik algıları ile akademik alanda arzularını erteleme düzeylerine yönelik görüşleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 40(40), 1-12.
  • Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191.
  • Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The exercise of control. W.H. Freeman company.
  • Biber, A. Ç., Tuna, A., Uysal, R. ve Kabuklu, Ü. N. (2018). Liselere geçiş sınavının örnek matematik sorularına ve yeni sınav sistemine dair destekleme ve yetiştirme kursu matematik öğretmenlerinin görüşleri. Asian Journal of Instruction, 6(2), 63-80.
  • Bursal, M. (2018). SPSS ile temel veri analizleri. Anı Yayıncılık.
  • Bursal, M. (2019). Ortaokul öğrencilerinin fen derslerinde kullanılan grafiklere yönelik duyuşsal durumlarını ölçmek için ölçek geliştirme çalışması. Çevrimiçi Fen Eğitimi Dergisi, 4(1), 20-43.
  • Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö., Kahveci, Ö. & Demirel, F. (2004). The validity and reliability study of the Turkish version of the motivated strategies for learning questionnaire. Educational Sciences: Theory & Practice, 4(2), 207-239.
  • Bashimova, H. (2024). Ortaokul öğrencilerinin beceri temelli sorulara ilişkin özyeterliklerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
  • Cansoy, R. (2018). Uluslararası çerçevelere göre 21. yüzyıl becerileri ve eğitim sisteminde kazandırılması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(4), 3112-3134.
  • Cantürk- Günhan, B. (2006). İlköğretim II. kademe matematik dersinde probleme dayalı öğrenmenin uygulanabilirliği üzerine bir araştırma. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
  • Ceylan, G. (2022). Beceri temelli fen sorularına yönelik fen bilimleri öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
  • Çataldere, K. (2022). Fen bilimleri öğretmenlerinin ve araştırmacıların bakış açılarıyla beceri temelli soruların bazı değişkenler açısından analizi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
  • Çavdar, D. ve Şahan, H. H. (2019). Matematik dersinde akademik başarı, öz yeterlik ve matematik dersine yönelik tutum arasındaki ilişkinin incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 13(2), 979-999.
  • Çaycı, B. (2013). İlköğretim öğrencilerinin fen ve teknoloji dersi öz-yeterlik inançları ile kavram başarıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 305-324.
  • Çelik, R. (2022). Beceri temelli fen bilimleri sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fırat Üniversitesi.
  • Çolak, Z.P. (2022). Matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara yönelik algılayışları. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
  • Dadandı, N. (2022). Beceri temelli fen bilimleri sorularına yönelik öğrenci algı ve görüşlerinin belirlenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Trabzon Üniversitesi.
  • Düzgün, C. (2022). Beceri temelli sorularda 8.sınıf öğrencilerinin matematiksel düşünme süreçlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
  • Durdukoca, Ş. F. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının akademik öz yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 69-77.
  • Erden, B. (2020). Türkçe, matematik ve fen bilimleri dersi beceri temelli sorularına ilişkin öğretmen görüşleri. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 270-292.
  • Ergün, İ. (2021). Ortaokul matematik öğretmenlerinin sınav soruları ile beceri temelli matematik sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre analizi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Siirt Üniversitesi.
  • Ekici, G. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algı düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 98-110.
  • Güler, M., Arslan, Z. ve Çelik, D. (2019). 2018 Liselere giriş sınavına ilişkin matematik öğretmenlerinin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 337-363.
  • Gürbüzoğlu- Yalmancı, S., ve Aydın, S. (2014). Ortaokul öğrencilerinin teknolojiye yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 15(1), 125-138.
  • Gülten, D., ve Soytürk, İ. (2013). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin geometri öz yeterliklerinin akademik başarı not ortalamaları ile ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 55-70.
  • İkiz, O. (2024). Beceri temelli matematik sorularının değerler eğitimi açısından incelenmesi ve öğretmen görüşleri bağlamında değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
  • İmamoğlu, Z.N. (2024). Ortaokul öğrencileri için beceri temelli matematik sorularına ilişkin öz yeterlik ölçeği geliştirme çalışması. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Kan, A. ve Akbaş, A. (2005). Lise öğrencilerinin kimya dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), (227-237).
  • Karabulut, H., Tosunbayraktar, G., ve Kariper, A. (2022). Ortaokul öğrencilerinin beceri temelli (yeni nesil) fen bilimleri sorularına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 301-320.
  • Karadağ, M. (2023). 8.sınıf öğrencilerinin çarpanlar ve katlar konusu ile ilgili beceri temelli soruları çözme süreçlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kafkas Üniversitesi.
  • Karaduman, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile özyeterlik algıları arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bartın Üniversitesi.
  • Karakeçe, B. (2021). Ortaokul matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara ilişkin değerlendirmeleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
  • Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
  • Karslı, G. (2019). Yaşam temelli öğrenme yönteminin 8. Sınıf ses ünitesinde öğrencilerin akademik başarılarına ve tutumuna etkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
  • Kenar, İ. ve Balcı, M. (2012). Fen ve teknoloji dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme: İlköğretim 4. ve 5. sınıf örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 201-210.
  • Kertil, M., Gülbağcı- Dede, H. ve Gülen- Ulusoy, E. (2021). Skill-based mathematics questions: What do middle school mathematics teachers think about and how do they implement them? Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 12(1), 151–186.
  • Kılcan,T. (2021). Yeni nesil matematik sorularına ilişkin tutum ölçeği geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 170-180.
  • Kılınç, A (2024). Fen bilimleri öğretmenlerinin beceri temelli sorulara yönelik görüşlerinin belirlenmesi ve yardımcı kaynaklardaki soruların değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Erciyes Üniversitesi.
  • Koca, F., ve Dadandı, İ. (2019). Akademik öz-yeterlik ile akademik başarı arasındaki ilişkide sınav kaygısı ve akademik motivasyonun aracı rolü. İlköğretim Online, 18 (1), 241-252.
  • Koç, C. ve Arslan, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin akademik öz yeterlik algıları ve okuma stratejileri bilişüstü farkındalıkları. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 745-778.
  • Küçük, D. (2011). Müzik öğretmeni adaylarının müzik yeteneğine ilişkin öz yeterlik algıları özel yetenek sınavı başarıları ve akademik başarıları arasındaki ilişki. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 34(34), 171-181.
  • Küçükyılmaz, E. A. ve Duban, N. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimine yönelik öz-yeterlik inançları ve öz-yeterlik inançlarını etkileyen etmenlere ilişkin görüşleri. E-Journal of New World Sciences Academy, 4(1), 71-83.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). Millî Eğitim Bakanlığı 2023 eğitim vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf adresinden ulaşılmıştır.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2019). PISA 2018 Türkiye ön raporu, Milli Eğitim Bakanlığı, Eğitim Analiz ve Değerlendirme Raporları Serisi, Ankara.
  • Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2025). Türkiye yüzyılı maarif modeli, Öğretim Programları Ortak Metni, Ankara.
  • Oğuz, A., ve Kalender, D. K. (2018). Ortaokul öğrencilerinin üst bilişsel farkındalıkları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(2), 170-186.
  • Oluk, N., Kan, A., ve Ekmekci, G. (2016). Kavram haritası yöntemine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 95-110.
  • Öztürk, E. (2024). İlkokul, ortaokul ve lise öğretmenlerinin beceri temelli matematik sorularına ilişkin görüşlerinin incelenmesi değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
  • Sanca, M., Artun, H., Bakırcı, H. ve Okur, M. (2021). Ortaokul beceri temelli soruların yeniden yapılandırılmış Bloom Taksonomisine göre değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 219-248.
  • Satıcı, S.A. (2013). Üniversite öğrencilerinin akademik öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
  • Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci (SPSS ve LISREL uygulamaları). Anı Yayıncılık.
  • Şad, S. N., ve Aydın, Y. Ş. (2023). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin yeni nesil soru kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 378-399.
  • Şeker, P. T., ve Çavuş, Z. S. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının fen eğitimine yönelik özyeterlik algıları. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 5(2), 19 28.
  • Taşdemir, C. (2012). Lise son sınıf öğrencilerinin matematik öz-yeterlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Bitlis ili örneği). Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 3(1), 39-50.
  • Tortop, F., Cumalı, A., Çelenli, M. ve Taşpınar- Şener, Z. (2022). LGS sınavındaki beceri temelli matematik sorularına yönelik öğretmen görüşleri. Erciyes Journal of Education, 6(2), 99-126.
  • Türker, Y., Sari, A., Söğüt, H., ve Oğuz, T. (2023). Ortaokul öğrencilerinin yeni nesil sorulara ve matematik dersine yönelik tutumlarının incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(2), 469-484.
  • Tüter, M. (2024). Türkçe öğretiminde beceri temelli sorulara ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
  • Uzar, F. M. (2010). İlköğretim öğrencilerinin matematik dersine yönelik öz yeterliğini besleyen kaynakların farklı değişkenlere göre incelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
  • Uzun, H. (2021). Yeni nesil matematik sorularına ilişkin ortaokul matematik öğretmenlerinin yaklaşımlarının incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
  • Ünsal, S., ve Kaba, S. (2022). Beceri temelli soruların; özellikleri, öğretmene ve öğrenciye yansımaları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 30(2), 273-282.
  • Yamaç, B. (2022). Sekizinci sınıf matematik dersi beceri temelli soruların anlaşılmasındaki güçlükler: Bitlis ili örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bitlis Eren Üniversitesi.
  • Yenice, N. (2012). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik düzeyleri ile problem çözme becerilerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 36-58.
  • Yıldırım, S. (2024). 2018–2022 yılları liselere giriş sınavı matematik sorularının matematik öğretimine yansımalarının incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
  • Yılmaz, E., Yiğit, R., ve Kaşarcı, İ. (2012). İlköğretim öğrencilerinin öz yeterlilik düzeylerinin akademik başarı ve bazı değişkinler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 371-388.
  • Yiğit, N., Deveci, İ., ve Dadandı, N. (2022). Yeni nesil fen bilimleri sorularına yönelik algı ölçeğinin geliştirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(Özel Sayı), 108-130.
Toplam 77 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Fen Bilgisi Eğitimi
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Muhammed Burak Yilmaz 0000-0001-6084-5361

Serkan Buldur 0000-0002-0733-4287

Gönderilme Tarihi 31 Temmuz 2025
Kabul Tarihi 18 Kasım 2025
Yayımlanma Tarihi 19 Aralık 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 16 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Yilmaz, M. B., & Buldur, S. (2025). Beceri Temelli Sorulara Yönelik Öz Yeterlik Ölçeği Geliştirilmesi ve Ortaokul Öğrencilerinin Öz Yeterliklerinin İncelenmesi / Development of a Self-Efficacy Scale for Skill-Based Questions and Examination of Middle School Students’ Self-Efficacy Levels. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 16(2), 122-138. https://doi.org/10.19160/e-ijer.1755202

This journal uses a CC BY-NC-SA license.


[email protected]        http://www.e-ijer.com       Adres: Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi  Bornova/İzmir