e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi

Öz

Giriş: Günümüzde dünyanın gelişmiş birçok ülkesinde 12 yıl olan temel eğitim, Türkiye'de ilköğretim 7–15 yaşlarındaki çocukların eğitim ve öğretimini kapsar. İlköğretim kız ve erkek bütün yurttaşlar için zorunludur ve Devlet okullarında parasızdır. Türkiye de ilköğretim okullarının sayısı genel toplam olarak 35.581'dir Bu rakama ilköğretimdeki bütün okul türleri dahildir. Türkiye de 2005 verilerine göre (ki en kapsamlı verilerin olduğu MEB belgesi bu yıla aittir), öğretmen başına düşen öğrenci sayısının 26,4 ve derslik başına düşen öğrenci sayısının ise 36,9 olduğu anlaşılmaktadır. Bu oranlara kabaca bakan biri, gelişmiş birçok ülkenin oranlarından yüksek olduğunu söyleyebilir. Diğer yandan, bu tabloya bakarak, yalnızca bu iki ölçüt temelinde (öğretmen-öğrenci ve derslik oranlamaları) yapılacak bir karşılaştırma, Türkiye ilköğretiminde, herhangi ciddi bir anormalliğin olmadığı sonucuna götürebilir. Oysa ulusal (Öğrenci Başarısını Değerlendirme Sınavları-ÖBDS) ve uluslar arası (PISA, TIMMS, PIRLS) değerlendirme sınavları Türkiye'nin ilköğretimde hiç de başarılı olmadığını göstermektedir. Milli Eğitim Bakanlığı bu sorunların özünde uygulanmakta olan “programıâ€? görmüştür. Bu görüşe göre uygulanmakta olan program ezberci, pasif, üretken olmayan ve koşulsuz itaat eden çocuklar yetiştirmektedir. Eğer bu özellikler ortadan kaldırılırsa girişken, sabırlı ve çalışkan çocuklar yetiştiren bir programa geçilirse bu sorun ortadan kalkacaktır. Türkiye bu sınavlarda o zaman başarılı olacaktır.

Yöntem: Bu makalenin amacı, geliştirilen ve 2006 yılından beri uygulanan “ilköğretim programıâ€?nın, ilköğretim okullarının sayılarda somutlaşan farklılıkları nedeniyle tek başına sonuç alıcı bir düzenleme olamayacağını ortaya koymak ve süratle alınması gereken başka önlemlere işarette bulunmaktır. Bunun için birinci aşamada, Milli Eğitim Bakanlığı'nın istatistiklerinden yararlanılarak okul ve türleri bazında ilköğretim okullarının çeşitli özellikleri (okul, öğrenci, öğretmen vb.) ile ilgili sayılar bulunmuştur. İkinci aşamada, ilköğretim okulu türlerine göre okul, öğrenci, öğretmen vb. sayıları bulunmuştur. Sonra bu sayılar yukarıda verilen toplam (okul, öğretmen vb. sayısı) sayılardan çıkarılmıştır. Son aşamada da, “MEB'in yeni programınâ€? bütün Türkiye de gerçekte, kaç okul, kaç öğretmen ve kaç öğrenciye hitap ettiği bulunmuştur. Araştırmanın temel varsayımı odur ki, hazırlanmakta olan ilköğretim programı ne kadar çok öğrenci, öğretmen ve okula hitap ederse, Türkiye ulusal ve uluslararası değerlendirmelerde o kadar başarılı, aksi durumda başarısız olacaktır.

Bulgular: Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin, Milli Eğitim Bakanlığı aracılığıyla, herkese temel eğitim vermek zorunda olması, ülkenin koşul ve olanakları bağlamında farklı ilköğretim okulu çeşidi türetmesine yol açmıştır. Bu türler, açık ilköğretim (mektup-radyo-televizyon-internet) okulları, özel ilköğretim okulları, özel eğitim okulları, normal ve ikili eğitim veren okullar, birleştirilmiş sınıflı okullar, taşımalı okullar, yatılı ilköğretim (PİO ve YİBO) okulları şeklinde sınıflandırılabilir. Türkiye'de 35.581 ilköğretim okulu vardır, ama normal nitelikli, yani sadece program değişikliği çözümüyle sorunu giderilebilecek okul sayısı, yalnızca 5 199'dur. Bu okullardaki öğrenci sayısı ise yalnızca 2.189.370'dir. Türkiye'nin öğrenci sayısının on milyonun üzerinde olduğu göz önüne alındığında çözüm adına yapılanların çok da sonuç alıcı olamayacağı söylenebilir. Okullların farklı özellikleri, bu sonucun en önemli nedeni gibi gözükmektedir. Örneğin birleştirilmiş sınıflı okul türü, temel aldığı program ne olursa olsun, öğretmen sayısı, derslik, laboratuvar ve diğer araç gereçler konusundaki yetersizliği yüzünden, normal okullara göre mutlaka dezavantajlı olacaktır.

Öneriler: Çalışmanın bulgularından da anlaşılabileceği üzere, okulların var olan özellikleri en azından okulun niteliği, öğretmen ve öğrenci sayıları gibi yönleriyle, ne yatılı okullarda ne birleştirilmiş sınıflı okullarda ne taşımalı okullarda ne de ikili ve köy okullarında aynıdır. O zaman alınacak başka önlemlerin (bütün okulları aynı insan ve araç donanımına kavuşturmak gibi) yanında alternatif ilköğretim uygulamaları konusunda bilimsel bilgi geliştirmek ve bu bilgi temelinde bu okullarda başta nicel olmak üzere sonra nitel (program) düzenlemelere gitmektir

Anahtar Kelimeler: Temel eğitim, İlköğretim okulu, Uluslar arası öğrenci değerlendirme sınavları, Kırsal kesimi