Research Article
BibTex RIS Cite

Medya Okuryazarlığı Sürecinde Ortaokul Öğrencilerinin Televizyon ve İnternet Kullanımlarına İlişkin Tutum ve Davranışlarının İncelenmesi

Year 2015, Volume: 6 Issue: 2, 1 - 20, 15.04.2015

Yrd.doç.dr.taşkın İnan

https://doi.org/10.19160/e-ijer.67031

Abstract

Medya Okuryazarlığı kavramı; televizyon, video, sinema, reklamlar ve internet gibi yazılı ve yazılı olmayan farklı formatlardaki iletilere erişim, onları çözümleme, değerlendirme ve iletme yeteneği (Aufderheide, 1993) olarak tanımlanmaktadır. Bu kavramın Türk eğitim sisteminin içerisine dâhil olmasıyla birlikte, Medya Okuryazarlığının, ders kapsamında, hayat boyu içselleştirerek uygulanması desteklenmeye başlanmıştır. Ancak, Türkiye’de Medya Okuryazarlığının ortaokullarda seçmeli bir ders olarak işlenmeye başlandığı 2006 yılından bu yana bu dersin, öğrencilerin kitle iletişim araçları konusundaki davranışlarını olumlu yönde değiştirdiğine dair çok fazla araştırmaya rastlanamamaktadır. Medya Okuryazarlığı becerilerine sahip olunduğunda, kitle iletişim araçlarının olumsuz etkilerinden korunmak ve maksimum fayda elde etmek mümkündür. Kitle iletişim araçlarının hayatın kaçınılmaz bir parçası olduğu günümüzde, kitle iletişim araçlarından kaçınmak yerine, bilinçli üreticileri ve tüketicileri olmak için her yaş grubuna Medya Okuryazarlığı eğitimi vermek ve bireylerin medyanın dikte ettiklerini eleştirel bir bakış açısıyla yorumlamasını sağlamak şarttır. Böylece kitle iletişim araçlarından maksimum fayda elde edilebilecektir. Ancak birçok araştırmacı, kitle iletişim araçlarının medya okuryazarlığı becerilerine sahip olmayan çocuklar ve gençler üzerindeki olumsuz etkilerine karşı toplumu uyarmaktadır. Metot: Kitle iletişim araçlarından televizyon ve internet, Medya Okuryazarlığı becerilerine sahip olmayan çocukları fiziksel, psikososyal, ahlaki ve bilişsel açıdan olumsuz etkilemektedir. Televizyon ve internete yönelik öğrenci tutum ve davranışlarının ortaya konulabilmesi ve bu kitle iletişim araçları vasıtasıyla çocukların yaşamış olduğu olumsuz durumların tespit edilmesi için araştırmacı tarafından, İnternet ve Televizyon Tutum ve Davranış Ölçeği-Öğrenci [İTTÖ-Ö] ölçeği geliştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini Kütahya merkezde 6., 7. ve 8. sınıflarına devam eden 1302 öğrenci oluşturmuştur. Verilerin analizinde yüzde, frekans, t-Testi, ANOVA ve X2 kullanılmıştır. Bulgular ve Tartışma: Bulgular göstermiştir ki, öğrencilerin büyük çoğunluğunun kitle iletişim araçlarına erişimleri üst düzeydedir. Ancak bu çocukların Medya Okuryazarlığı becerileri kısıtlıdır ve bu çocuklar televizyon ve internetin olumsuz etkilerine karşı risk altındadır. Araştırma bulgularına göre, öğrenciler, kontrolsüz ve denetimsiz televizyon seyretme ve internet kullanma, sosyal medyada kişisel bilgilerini herkesle paylaşma, internet bağımlılığı, ebeveynden yardım isteyememe, internetten elde edilen bilgilerin güncelliği ve doğruluğuna inanma, internette dolandırılma, haklarında dedikodu yayılması gibi önemli sorunlarla karşı karşıyadır. Türkiye’de Medya Okuryazarlığının ortaokullarda seçmeli bir ders olarak işlenmeye başlandığı 2006 yılından bu yana bu dersin, öğrencilerin kitle iletişim araçları konusundaki davranışlarını olumlu yönde değiştirdiğine dair çok fazla araştırmaya rastlanamamaktadır ve bu araştırma da göstermiştir ki, ortaokul öğrencileri bu seçmeli derse rağmen, medyaya ilişkin ciddi problemler yaşamaktadır. Öneriler: İleride yapılacak araştırmalar ile bu seçmeli dersin içeriği, yöntem ve teknikleri irdelenmeli, daha detaylı çalışmalarla dersin verimliliğini ve işlevini artıracak öneriler getirilmelidir. Ayrıca, bu dersi veren öğretmenlerin yeterlilikleri üzerine çalışma yapılabilir ve yaşadıkları sıkıntıları aşmaları için hizmet için eğitim gibi çözümler üretilebilir.

Keywords

Medya okuryazarlığı Televizyon İnternet Sosyal bilimler Ortaokul

References

  • Aufderheide, P. (1993). Media Literacy: A report of National Leadership Conference on media literacy. Washington, DC: Aspen Institute. [ERIC Document: ED365294]
  • Babad, E., Peer, E., ve Hobbs, R. (2012). Media literacy and media bias: Are media literacy students less susceptible to non-verbal judgment biases?" Psychology of Popular Media Culture, 1(2), 97-107.
  • Brown, J.D., ve Bobkowski, P.S. (2011). Older and newer media: Patterns of use and effects on adolescents’ health and well-being. Journal of Research on Adolescence, 21(1), 95-113.
  • Bülbül, S., Kurt, G., Ünlü, E., Kırlı, E. (2010). Adolesanlarda uyku sorunları ve etkileyen faktörler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 53, 204-210.
  • Büyükbaykal, G. (2007). Televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri. İstanbul Üniversitesi-İletişim Fakültesi Dergisi, 28, 31-44.
  • Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi, Ankara.
  • Byrne, S., ve Lee, T. (2011). Toward predicting youth resistance to internet risk prevention strategies. Journal of Broadcasting and Electronic Media, 55, 90-113.
  • Clemmitt, M. (2008). İnternet accuracy. CQ Researcher, 18(27), 625-648.
  • Çamurdan, A.D. (2007). Görsel medyanın çocuk sağlığına etkileri. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi, 16(2), 25- 30.
  • Çelen, F.K., Çelik, A., ve Seferoğlu, S.S. (2011). Çocukların internet kullanımları ve onları bekleyen çevrim-içi riskler. Akademik Bilişim, 2-4 Şubat 2011/ İnönü Üniversitesi, Malatya.
  • Davis, K., Katz, S.L., Santo, R., ve James, C. (2010). Fostering cross-generational dialogues about the ethics of online life. Journal of Media Literacy Education, 2(2), 124-150.
  • DeGaetano, G. (1998). Visual media and young children's attention spans. 3 Mart 2013 tarihinde http://users.stargate.net/~cokids/VisualMedia.html linkinden indirilmiştir.
  • DeGaetano, G. (2010). 45 family media literacy activities to grow smart brains in a digital age - help all in one place. 8 Ocak 2012 tarihinde http://Ezinearticles.Com/?Expert=Gloria_Degaetano linkinden indirilmiştir.
  • Doğan, N.K. (2006). Televizyon programlarındaki şiddet öğelerinin çocuklar üzerindeki etkisi ve ebeveynlerin tutumlarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi-İletişim Fakültesi Dergisi, 26, 1-16.
  • Domine, V. (2009). A Social history of media, technology and schooling. Journal of Media Literacy Education,1(1), 42-52.
  • Elma, C., Kesten, A., Dicle, A.N., ve Uzun, E.M. (2010). Media literacy education in Turkey: An evaluation of media processes and ethical codes. Educational Sciences: Theory and Practice, 10(3), 1439-1458.
  • EU Kids. (2012). Excessive internet use among Europian children. Mart 2013 Tarihinde http://www2.lse.ac.uk/media@lse/research/EUKidsOnline/EU%20 Kids%20III/Reports/ExcessiveUse.pdf linkinden indirilmiştir.
  • Heins, M., ve Cho, C. (2003). Media literacy: An alternative to censorship (2.baskı). Şubat 10 2013 tarihinde www.fepproject.org linkinden indirilmiştir.
  • İnceoğlu, Y. (2007). Medyayı doğru okumak. N. Türkoğlu ve M. Cinman- Şimşek (Eds.) Medya Okuryazarlığı kitabının içinde (ss.21-26). İstanbul: Kalemus Yayınları.
  • Jones, J.P. (2006). A cultural approach to the study of mediated citizenship. Social Semiotics, 16(2), 365- 383.
  • Karaca, Y., Pekyaman, A., ve Güney, H. (2007). Ebeveynlerin televizyon reklam içeriklerinin çocuklar üzerindeki etkilerini etik açıdan algılamalarına yönelik bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 233-250.
  • Kellner, D., ve Share, J. (2007). Critical media literacy is not an option. Learning Inquiry, 1(1), 59–69.
  • Kızmaz, Z. (2006). Okullardaki şiddet davranışının kaynakları üzerine kuramsal bir yaklaşım. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 30(1), 47-70.
  • Kuruoğlu, H. (2013). Televizyonun çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri. Ocak 2013 tarihinde http://www.Cocukaile.Com/Icsayfa.Aspx?Kodal=446 linkinden indirilmiştir.
  • McBrien, J.L. (1999). New texts, new tools: An argument for media literacy. Educational Leadership, 57(2), 76-79.
  • Mendoza, K. (2009). Surveying parental mediation: Connections, challenges and questions for media literacy. Journal of Media Literacy Education, 1(1), 28-41.
  • Ofcom. (2011). Media Literacy reserach: A round up of Ofcom’s media literacy research. Ekim 2012 tarihinde (http://stakeholders.ofcom.org.uk/market-data-research/media-literacy-pubs/) linkinden alınmıştır.
  • Purugganan, O.H., Stein, R.E.K., Silver, E.J., ve Benenson, B.S. (2000). Exposure to violence among urban school-aged children: It is only on television? Pediatrics, 106(4), 949-953.
  • Roberts, J. (2010). Professional resource: Center for International Media Assistance Research report: Media literacy. Journal of Media Literacy Education, 1(2), 153-155.
  • Roberts, D. F., Foehr, U.G. ve Rideout, V. (2005). Generation M: Media in the lives of 8-18 year olds. Menlo Park, CA: Kaiser Family Foundation.
  • Robinson, T., Wilde, M.L., Navracruz, L.C., Haydel, K.F., Varady, A. (2001). Effects of reducing children’s television and video game use on aggressive behavior: A randomized controlled trial. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine 155(1), 17-23.
  • Saleem, M., Anderson, C.A., ve Gentile, D.A. (2012). Effects of prosocial, neutral, and violent video games on college students’ affect. Aggressive Behavior, 38, 263–271.
  • Schudson, M. (2003). Click here for demoncracy: A history and critique of an information-based model of citizenship. In H. Jenkins, D.Thorburn & B. Seawell (Eds.), Democracy and New Media (ss.49- 59). Cambridge, MA: The MIT Press.
  • Shields, M. K. ve Behrman, R. E. (2000). Children and computer technology: Analysis and recommendations. The Future of Children, 10(2), 4-30. 2010 tarihinde http://www.futureofchildren.org. linkinden indirilmiştir.
  • Snapp, S., Hensley-choate, L., ve Ryu, E. (2012). A body image resilience model for first-year college women. Sex Roles, 67(3-4), 211-221.
  • Taylan, H.H. (2011). Televizyon programlarındaki şiddetin yetiştirme etkisi: Konya lise öğrencileri üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 355-367.
  • Thoman, E. ve Jolls, T. (2008). 21. Yüzyıl okuryazarlığı: Medya Okuryazarlığına genel bir bakış ve sınıf içi etkinlikler. (C. Elma ve A. Kesten, Çeviri Eds.). Ankara: Ekinoks Yayınevi.
  • Tokgöz, O. (1979). Televizyon reklamları ve çocuklar. Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 34(1-2), 93-110.
  • Tüzün, Ü. (2002). Gelişen iletişim araçlarının çocuk ve gençlerin etkileşimi üzerine etkisi. Düşünen Adam Psikiyatri Ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 15(1), 46-50.
  • Üneri, Ö. Ş., ve Tanıdır, C. (2011). Bir grup lise öğrencisinde internet bağımlılığı değerlendirmesi: Kesitsel bir çalışma. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 24(4), 265-272.
  • Walker, T. (2010).The Red Pill: Social studies, media texts, and literacies. Learning, Media and Technology, 35(1), 1-14.
  • Watt, D. (2012). The urgency of visual media literacy in our post-9/11 world: Reading images of Muslim women in the print news media. Journal of Media Literacy Education, 4(1), 32-43.

Examining Attitudes and Behaviours of Secondary School Students in Terms of Internet Use and Media Literacy Process

Year 2015, Volume: 6 Issue: 2, 1 - 20, 15.04.2015

Yrd.doç.dr.taşkın İnan

https://doi.org/10.19160/e-ijer.67031

Abstract

Television and internet, two important media, have many negative effects on physical, psycho-social, moral and cognive development of youth who do not have media literacy skills. The researcher developed Inventory of Attitude and Behaviour towards the Internet and Television - Student (Internet ve Televizyon Tutum ve Davranis Olcegi-Ogrenci) [ITTO-O] to examine secondary school students’ usage of television/internet and the social problems they faced. The research involved 1,302 children attending grades 6 to 8 in Central Kutahya. The researcher used percentage, frequency, t-Test, ANOVA and X2 to analyze the data. The findings of the research show that many of the students’ usage of internet and television is intense. However, those students are found to have a lack of media literacy skills. These students are under the risk of negative effects of internet and television. According to the findings of the research, students demonstrated the following problems: uncontrolled internet and television usage, freely sharing personal information in social media, internet addiction, difficulty in seeking help from parents, trusting all information found on internet, encountering internet fraud, internet gossipping about himself-herself and so on. 

Keywords

Media Literacy Television Internet Social Sciences Secondary School

References

  • Aufderheide, P. (1993). Media Literacy: A report of National Leadership Conference on media literacy. Washington, DC: Aspen Institute. [ERIC Document: ED365294]
  • Babad, E., Peer, E., ve Hobbs, R. (2012). Media literacy and media bias: Are media literacy students less susceptible to non-verbal judgment biases?" Psychology of Popular Media Culture, 1(2), 97-107.
  • Brown, J.D., ve Bobkowski, P.S. (2011). Older and newer media: Patterns of use and effects on adolescents’ health and well-being. Journal of Research on Adolescence, 21(1), 95-113.
  • Bülbül, S., Kurt, G., Ünlü, E., Kırlı, E. (2010). Adolesanlarda uyku sorunları ve etkileyen faktörler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 53, 204-210.
  • Büyükbaykal, G. (2007). Televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri. İstanbul Üniversitesi-İletişim Fakültesi Dergisi, 28, 31-44.
  • Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi, Ankara.
  • Byrne, S., ve Lee, T. (2011). Toward predicting youth resistance to internet risk prevention strategies. Journal of Broadcasting and Electronic Media, 55, 90-113.
  • Clemmitt, M. (2008). İnternet accuracy. CQ Researcher, 18(27), 625-648.
  • Çamurdan, A.D. (2007). Görsel medyanın çocuk sağlığına etkileri. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi, 16(2), 25- 30.
  • Çelen, F.K., Çelik, A., ve Seferoğlu, S.S. (2011). Çocukların internet kullanımları ve onları bekleyen çevrim-içi riskler. Akademik Bilişim, 2-4 Şubat 2011/ İnönü Üniversitesi, Malatya.
  • Davis, K., Katz, S.L., Santo, R., ve James, C. (2010). Fostering cross-generational dialogues about the ethics of online life. Journal of Media Literacy Education, 2(2), 124-150.
  • DeGaetano, G. (1998). Visual media and young children's attention spans. 3 Mart 2013 tarihinde http://users.stargate.net/~cokids/VisualMedia.html linkinden indirilmiştir.
  • DeGaetano, G. (2010). 45 family media literacy activities to grow smart brains in a digital age - help all in one place. 8 Ocak 2012 tarihinde http://Ezinearticles.Com/?Expert=Gloria_Degaetano linkinden indirilmiştir.
  • Doğan, N.K. (2006). Televizyon programlarındaki şiddet öğelerinin çocuklar üzerindeki etkisi ve ebeveynlerin tutumlarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi-İletişim Fakültesi Dergisi, 26, 1-16.
  • Domine, V. (2009). A Social history of media, technology and schooling. Journal of Media Literacy Education,1(1), 42-52.
  • Elma, C., Kesten, A., Dicle, A.N., ve Uzun, E.M. (2010). Media literacy education in Turkey: An evaluation of media processes and ethical codes. Educational Sciences: Theory and Practice, 10(3), 1439-1458.
  • EU Kids. (2012). Excessive internet use among Europian children. Mart 2013 Tarihinde http://www2.lse.ac.uk/media@lse/research/EUKidsOnline/EU%20 Kids%20III/Reports/ExcessiveUse.pdf linkinden indirilmiştir.
  • Heins, M., ve Cho, C. (2003). Media literacy: An alternative to censorship (2.baskı). Şubat 10 2013 tarihinde www.fepproject.org linkinden indirilmiştir.
  • İnceoğlu, Y. (2007). Medyayı doğru okumak. N. Türkoğlu ve M. Cinman- Şimşek (Eds.) Medya Okuryazarlığı kitabının içinde (ss.21-26). İstanbul: Kalemus Yayınları.
  • Jones, J.P. (2006). A cultural approach to the study of mediated citizenship. Social Semiotics, 16(2), 365- 383.
  • Karaca, Y., Pekyaman, A., ve Güney, H. (2007). Ebeveynlerin televizyon reklam içeriklerinin çocuklar üzerindeki etkilerini etik açıdan algılamalarına yönelik bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 233-250.
  • Kellner, D., ve Share, J. (2007). Critical media literacy is not an option. Learning Inquiry, 1(1), 59–69.
  • Kızmaz, Z. (2006). Okullardaki şiddet davranışının kaynakları üzerine kuramsal bir yaklaşım. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 30(1), 47-70.
  • Kuruoğlu, H. (2013). Televizyonun çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri. Ocak 2013 tarihinde http://www.Cocukaile.Com/Icsayfa.Aspx?Kodal=446 linkinden indirilmiştir.
  • McBrien, J.L. (1999). New texts, new tools: An argument for media literacy. Educational Leadership, 57(2), 76-79.
  • Mendoza, K. (2009). Surveying parental mediation: Connections, challenges and questions for media literacy. Journal of Media Literacy Education, 1(1), 28-41.
  • Ofcom. (2011). Media Literacy reserach: A round up of Ofcom’s media literacy research. Ekim 2012 tarihinde (http://stakeholders.ofcom.org.uk/market-data-research/media-literacy-pubs/) linkinden alınmıştır.
  • Purugganan, O.H., Stein, R.E.K., Silver, E.J., ve Benenson, B.S. (2000). Exposure to violence among urban school-aged children: It is only on television? Pediatrics, 106(4), 949-953.
  • Roberts, J. (2010). Professional resource: Center for International Media Assistance Research report: Media literacy. Journal of Media Literacy Education, 1(2), 153-155.
  • Roberts, D. F., Foehr, U.G. ve Rideout, V. (2005). Generation M: Media in the lives of 8-18 year olds. Menlo Park, CA: Kaiser Family Foundation.
  • Robinson, T., Wilde, M.L., Navracruz, L.C., Haydel, K.F., Varady, A. (2001). Effects of reducing children’s television and video game use on aggressive behavior: A randomized controlled trial. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine 155(1), 17-23.
  • Saleem, M., Anderson, C.A., ve Gentile, D.A. (2012). Effects of prosocial, neutral, and violent video games on college students’ affect. Aggressive Behavior, 38, 263–271.
  • Schudson, M. (2003). Click here for demoncracy: A history and critique of an information-based model of citizenship. In H. Jenkins, D.Thorburn & B. Seawell (Eds.), Democracy and New Media (ss.49- 59). Cambridge, MA: The MIT Press.
  • Shields, M. K. ve Behrman, R. E. (2000). Children and computer technology: Analysis and recommendations. The Future of Children, 10(2), 4-30. 2010 tarihinde http://www.futureofchildren.org. linkinden indirilmiştir.
  • Snapp, S., Hensley-choate, L., ve Ryu, E. (2012). A body image resilience model for first-year college women. Sex Roles, 67(3-4), 211-221.
  • Taylan, H.H. (2011). Televizyon programlarındaki şiddetin yetiştirme etkisi: Konya lise öğrencileri üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 355-367.
  • Thoman, E. ve Jolls, T. (2008). 21. Yüzyıl okuryazarlığı: Medya Okuryazarlığına genel bir bakış ve sınıf içi etkinlikler. (C. Elma ve A. Kesten, Çeviri Eds.). Ankara: Ekinoks Yayınevi.
  • Tokgöz, O. (1979). Televizyon reklamları ve çocuklar. Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 34(1-2), 93-110.
  • Tüzün, Ü. (2002). Gelişen iletişim araçlarının çocuk ve gençlerin etkileşimi üzerine etkisi. Düşünen Adam Psikiyatri Ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 15(1), 46-50.
  • Üneri, Ö. Ş., ve Tanıdır, C. (2011). Bir grup lise öğrencisinde internet bağımlılığı değerlendirmesi: Kesitsel bir çalışma. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 24(4), 265-272.
  • Walker, T. (2010).The Red Pill: Social studies, media texts, and literacies. Learning, Media and Technology, 35(1), 1-14.
  • Watt, D. (2012). The urgency of visual media literacy in our post-9/11 world: Reading images of Muslim women in the print news media. Journal of Media Literacy Education, 4(1), 32-43.
There are 42 citations in total.

Details

Primary Language English
Subjects Studies on Education
Journal Section Educational Sciences and Sciences of Field Education
Authors

Yrd.doç.dr.taşkın İnan

Publication Date April 15, 2015
Published in Issue Year 2015Volume: 6 Issue: 2

Cite

APA İnan, Y. (2015). Examining Attitudes and Behaviours of Secondary School Students in Terms of Internet Use and Media Literacy Process. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1-20. https://doi.org/10.19160/e-ijer.67031
 Download Cover Image

Creative Commons Lisansı
This journal uses a CC BY-NC-SA license.


[email protected]                http://www.e-ijer.com    Address: Ege University Faculty of Education İzmir/Türkiye