Öz
Although it has been observed that the ratio of male and female academicians in higher education
institutions in Turkey has approached numerical equality in recent years, it is known that there is no
hierarchical equality. At this point, the aim of the research is to analyze the appearance of gender in
higher education institutions in Turkey in the light of numerical data. In the study, secondary data
analysis method was used within the scope of cross-sectional research, Higher Education Information
Management System 2022 data and University Ranking by Academic Performance scores were used as
data sources. Log-linear modeling was used together with descriptive analyzes for the analysis of the
data. Although the findings show that there is a relative balance between the number of male and female
academicians in total, in the final analysis, it has revealed that there is a difference between the number
of male academicians and the number of female academicians, especially in associate professor and
professor positions. In addition, according to the K-Nearest Neighbors method, it was observed that the
increase in the number of female academicians in state universities had a positive effect on academic
achievement. All these data show that the low rate of women in the Turkish higher education system
not only affects women's participation in public life, but also affects the academic success of universities.
Anahtar Kelimeler
Higher Education Women in Academia Women’s Studies Gender Inequality Secondary Data Analysis
Kaynakça
- Aktaş, Z. (2020), Yükseköğretimde Kadın Akademik Yöneticilerin Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Çalışma ve Toplum, 1, 269,300.
- Ayyıldız Ünnü, N.A., Baybars, M., Kesken, J. (2014), Türkiye’de Kadınların Üniversiteler Bağlamında Yetki ve Karar Verme Mekanizmalarına Katılımı, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42, 121- 134.
- Bildirici, M., Anafarta, N., Ve Aykaç, E. (2003), Türkiye Üniversitelerinde Kadın Emek Gücü, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 18(206), 92-108.
- Bukstein, D., Gandelman, N. (2019). Glass ceilings in research: Evidence from a national program in Uruguay, Research Policy, 48(6), 1550-1563. https://doi.org/10.1016/j.respol.2019.03.007
- Dedeoğlu, S. (2009), Eşitlik mi Ayrıcalık mı? Türkiye’de Sosyal Devlet, Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Kadın İstihdamı, Çalışma ve Toplum, 2009(2), 41-54.
- Demir, S. (2018), Akademide Kadın: Farklı Disiplinlerden Kadınların Akademideki Yeri ve Aile Yaşamlarıyla Etkileşimi, Siyasal Bilimler Dergisi, 6(1), 187-210. https://doi.org/10.14782 /marusbd.412643
- Ehtiyar, R., Solmaz, C. (2019), “Kadın Akademisyen” Olmak: Turizm Alanındaki Kadın Akademisyenlere Yönelik Bir Metafor Çalışması, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 16 (2), 296-318. https://doi.org/10.24010/soid.600250
- Er, D. (2008), Modern Türkiye’de kadın öğretim üyelerinin konumuna ve sorunlarına sosyolojik bir yaklaşım. [Yayınlanmış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü], DSpace
- Fırat Üniversitesi. http://hdl.handle.net/11508/14593
- Halifeoğlu, M. (2020), AKADEMİNİN HABİTUSU VE TOPLUMSAL CİNSİYETİ: KADIN AKADEMİSYENLER, Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 5(2), 167-181.
- Hancıoğlu, Y. ve Çıtır, I.Ö. (2018), Akademik Hayatta Kadınların Karşılaştıkları Kariyer Engelleri: Karadeniz Bölgesi Üzerine Bir Değerlendirme, A. Wolff içinde, Kadın Çalışmalarında Güncel Konular (s. 12-25), Konya: Eğitim Yayınevi.
- Karakuş, H. (2016), Delik boru: Türkiye’deki akademisyen kadınlar üzerine bir analiz. International Journal of Social Science, 53(2), 533-556. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3635
- Karatepe, S., & Arıbaş, N. N. (2017). İş hayatında kadın yöneticilere ilişkin cinsiyet ayrımcılığı: Türkiye için bir değerlendirme. Yasama Dergisi, (31), 7-23.
- Kergoat, D. (2009), “Cinsiyete dayalı işbölümü ve cinsiyetin toplumsal ilişkileri”, Praksis, 20:9-16.
- Larese, F. F., Paniz, E., Prodi, A. (2019), The gender gap in Italian academic medicine from 2005 to 2015: still a glass ceiling, La Medicina del lavoro, 110(1), 29-36. https://doi.org /10.23749%2Fmdl.v110i1.7617
- Özkanlı, Ö. ve Korkmaz, A. (2000), Kadın Akademisyenler. A. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını.
- Özkanlı, Ö. (2010), Türkiye'de Üniversitelerde Üst Düzey Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Kültürel ve Yapısal Engeller, Mülkiye Dergisi, 34(268), 265-279.
- Öztan, E., Doğan, S, N. (2015), Akademinin Cinsiyeti: Yıldız Teknik Üniversitesi ve Toplumsal Cinsiyet. Çalışma ve Toplum, 2015(3), 191-221.
- Öztürk, U. C. (2017), Akademideki Topuk Sesleri: Cam Tavan Perspektifinde Göller Bölgesi Üniversitelerinin Betimsel Analizi, PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(4), 202-213.
- Şentürk, B. (2015), Çokuz Ama Yokuz: Türkiye’deki Akademisyen Kadınlar Üzerine Bir Analiz, ViraVerita E-Dergi, 2, 1-22.
- Toksöz, G. (2011), Kalkınmada Kadın Emeği. Varlık Yayınları.
- Trevino, L. J., Gomez-Mejia, L. R., Balkin, D. B., & Mixon F. G. (2018), Meritocracies or masculinities? The differential allocation of named professorships by gender in the Academy, Journal of Management, 44(3), 972-1000. https://doi.org/10.1177/0149206315599216
- URAP. (2023). Tüm Üniversitelerin Genel Sıralaması (2022-2023) https://newtr.urapcenter.org /Rankings/2022-2023/GENEL-SIRALAMASI-2022
- Urfa, A.M. ve Can, E. (2020), Kadın Akademisyenliğin Karanlık Yönü: Y Kuşağında Cam Tavan, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 158-170.
- Williams, J. C. (2005), The glass ceiling and the maternal wall in academia. New Directions for Higher Education, 2005(130), 91-105.
- Xu, H., Wang, K., ve Ye, T. (2017), Women’s Awareness of Gender Issues in Chinese Tourism Academia, Anatolia, 28(4), 553-566. https://doi.org/10.1080/13032917.2017.1370780
Türkiye’de Yükseköğretim Kurumlarında Cinsiyetin Genel Görünümü: Sayısal Veriler Işığında Bir Analiz
Öz
Son yıllarda Türkiye’de yükseköğretim kurumlarında erkek ve kadın akademisyen oranının sayısal
olarak eşitliğe yaklaştığı gözlemlense de hiyerarşik olarak eşitliğin olmadığı bilinmektedir. Bu noktada
araştırmanın amacı, Türkiye’de yükseköğretim kurumlarında cinsiyetin görünümünü sayısal veriler
ışığında analiz etmektir. Çalışmada kesitsel araştırma kapsamında ikincil veri analizi yöntemi
kullanılmış, veri kaynağı olarak Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi 2022 yılı verileri ve University
Ranking by Academic Performance puanları üzerinden değerlendirilmiştir. Verilerin analizi için
tanımlayıcı analizlerle birlikte Log-lineer modelleme kullanılmıştır. Elde edilen bulgular toplamda her
ne kadar kadın ve erkek akademisyen sayıları arasında denge olduğunu gösterse de doçent ve profesör
kadrolarında erkek akademisyen sayısı ile kadın akademisyen sayısı arasında orantısız bir fark olduğunu
ortaya koymuştur. Bunun yanında K-Nearest Neighbors yöntemine göre devlet üniversitelerinde kadın
akademisyen sayısındaki artışın akademik başarıya olumlu etki ettiği gözlemlenmiştir. Tüm bu veriler,
Türk Yükseköğretim Sistemi içerisinde kadın oranının düşük olmasının, kadınların kamusal hayata
katılımını etkilediği gibi üniversitelerin akademik başarısını da etkilediğini göstermektedir.
Anahtar Kelimeler
Yükseköğretim Akademide Kadın Kadın Çalışmaları Cinsiyet Eşitsizliği İkincil Veri Analizi
Kaynakça
- Aktaş, Z. (2020), Yükseköğretimde Kadın Akademik Yöneticilerin Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Çalışma ve Toplum, 1, 269,300.
- Ayyıldız Ünnü, N.A., Baybars, M., Kesken, J. (2014), Türkiye’de Kadınların Üniversiteler Bağlamında Yetki ve Karar Verme Mekanizmalarına Katılımı, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42, 121- 134.
- Bildirici, M., Anafarta, N., Ve Aykaç, E. (2003), Türkiye Üniversitelerinde Kadın Emek Gücü, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 18(206), 92-108.
- Bukstein, D., Gandelman, N. (2019). Glass ceilings in research: Evidence from a national program in Uruguay, Research Policy, 48(6), 1550-1563. https://doi.org/10.1016/j.respol.2019.03.007
- Dedeoğlu, S. (2009), Eşitlik mi Ayrıcalık mı? Türkiye’de Sosyal Devlet, Cinsiyet Eşitliği Politikaları ve Kadın İstihdamı, Çalışma ve Toplum, 2009(2), 41-54.
- Demir, S. (2018), Akademide Kadın: Farklı Disiplinlerden Kadınların Akademideki Yeri ve Aile Yaşamlarıyla Etkileşimi, Siyasal Bilimler Dergisi, 6(1), 187-210. https://doi.org/10.14782 /marusbd.412643
- Ehtiyar, R., Solmaz, C. (2019), “Kadın Akademisyen” Olmak: Turizm Alanındaki Kadın Akademisyenlere Yönelik Bir Metafor Çalışması, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 16 (2), 296-318. https://doi.org/10.24010/soid.600250
- Er, D. (2008), Modern Türkiye’de kadın öğretim üyelerinin konumuna ve sorunlarına sosyolojik bir yaklaşım. [Yayınlanmış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü], DSpace
- Fırat Üniversitesi. http://hdl.handle.net/11508/14593
- Halifeoğlu, M. (2020), AKADEMİNİN HABİTUSU VE TOPLUMSAL CİNSİYETİ: KADIN AKADEMİSYENLER, Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 5(2), 167-181.
- Hancıoğlu, Y. ve Çıtır, I.Ö. (2018), Akademik Hayatta Kadınların Karşılaştıkları Kariyer Engelleri: Karadeniz Bölgesi Üzerine Bir Değerlendirme, A. Wolff içinde, Kadın Çalışmalarında Güncel Konular (s. 12-25), Konya: Eğitim Yayınevi.
- Karakuş, H. (2016), Delik boru: Türkiye’deki akademisyen kadınlar üzerine bir analiz. International Journal of Social Science, 53(2), 533-556. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3635
- Karatepe, S., & Arıbaş, N. N. (2017). İş hayatında kadın yöneticilere ilişkin cinsiyet ayrımcılığı: Türkiye için bir değerlendirme. Yasama Dergisi, (31), 7-23.
- Kergoat, D. (2009), “Cinsiyete dayalı işbölümü ve cinsiyetin toplumsal ilişkileri”, Praksis, 20:9-16.
- Larese, F. F., Paniz, E., Prodi, A. (2019), The gender gap in Italian academic medicine from 2005 to 2015: still a glass ceiling, La Medicina del lavoro, 110(1), 29-36. https://doi.org /10.23749%2Fmdl.v110i1.7617
- Özkanlı, Ö. ve Korkmaz, A. (2000), Kadın Akademisyenler. A. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını.
- Özkanlı, Ö. (2010), Türkiye'de Üniversitelerde Üst Düzey Kadın Yöneticilerin Karşılaştıkları Kültürel ve Yapısal Engeller, Mülkiye Dergisi, 34(268), 265-279.
- Öztan, E., Doğan, S, N. (2015), Akademinin Cinsiyeti: Yıldız Teknik Üniversitesi ve Toplumsal Cinsiyet. Çalışma ve Toplum, 2015(3), 191-221.
- Öztürk, U. C. (2017), Akademideki Topuk Sesleri: Cam Tavan Perspektifinde Göller Bölgesi Üniversitelerinin Betimsel Analizi, PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(4), 202-213.
- Şentürk, B. (2015), Çokuz Ama Yokuz: Türkiye’deki Akademisyen Kadınlar Üzerine Bir Analiz, ViraVerita E-Dergi, 2, 1-22.
- Toksöz, G. (2011), Kalkınmada Kadın Emeği. Varlık Yayınları.
- Trevino, L. J., Gomez-Mejia, L. R., Balkin, D. B., & Mixon F. G. (2018), Meritocracies or masculinities? The differential allocation of named professorships by gender in the Academy, Journal of Management, 44(3), 972-1000. https://doi.org/10.1177/0149206315599216
- URAP. (2023). Tüm Üniversitelerin Genel Sıralaması (2022-2023) https://newtr.urapcenter.org /Rankings/2022-2023/GENEL-SIRALAMASI-2022
- Urfa, A.M. ve Can, E. (2020), Kadın Akademisyenliğin Karanlık Yönü: Y Kuşağında Cam Tavan, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 158-170.
- Williams, J. C. (2005), The glass ceiling and the maternal wall in academia. New Directions for Higher Education, 2005(130), 91-105.
- Xu, H., Wang, K., ve Ye, T. (2017), Women’s Awareness of Gender Issues in Chinese Tourism Academia, Anatolia, 28(4), 553-566. https://doi.org/10.1080/13032917.2017.1370780
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yükseköğretim Çalışmaları (Diğer) |
| Bölüm | Ampirik Araştırma |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 30 Nisan 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 14 Sayı: 1 |
Yükseköğretim Dergisi, bünyesinde yayınlanan yazıların fikirlerine resmen katılmaz, basılı ve çevrimiçi sürümlerinde yayınladığı hiçbir ürün veya servis reklamı için güvence vermez. Yayınlanan yazıların bilimsel ve yasal sorumlulukları yazarlarına aittir. Yazılarla birlikte gönderilen resim, şekil, tablo vb. unsurların özgün olması ya da daha önce yayınlanmış iseler derginin hem basılı hem de elektronik sürümünde yayınlanabilmesi için telif hakkı sahibinin yazılı onayının bulunması gerekir. Yazarlar yazılarının bütün yayın haklarını derginin yayıncısı Türkiye Bilimler Akademisi'ne (TÜBA) devrettiklerini kabul ederler. Yayınlanan içeriğin (yazı ve görsel unsurlar) telif hakları dergiye ait olur. Dergide yayınlanması uygun görülen yazılar için telif ya da başka adlar altında hiçbir ücret ödenmez ve baskı masrafı alınmaz; ancak ayrı baskı talepleri ücret karşılığı yerine getirilir.
TÜBA, yazarlardan devraldığı ve derginin çevrimiçi (online) sürümünde yayımladığı içerikle ilgili telif haklarından, bilimsel içeriğe evrensel açık erişimin (open access) desteklenmesi ve geliştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla, bilinen standartlarda kaynak olarak gösterilmesi koşuluyla, ticari kullanım amacı ve içerik değişikliği dışında kalan tüm kullanım (çevrimiçi bağlantı verme, kopyalama, baskı alma, herhangi bir fiziksel ortamda çoğaltma ve dağıtma vb.) haklarını (ilgili içerikte tersi belirtilmediği sürece) Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 4.0 Unported (CC BY-NC-ND4.0) Lisansı aracılığıyla bedelsiz kullanıma sunmaktadır. İçeriğin ticari amaçlı kullanımı için TÜBA'dan yazılı izin alınması gereklidir.