Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi

Öz

Kayı Beyliği gibi ufak bir uç beyliğinin cihana hükmeden bir
imparatorluğa dönüşümündeki sosyolojik temellerin atılma sürecini anlatan
Devlet Ana romanı, o devrin sosyal ve siyasi hayatına ayna tutar. Romanda
“Osmanlı” ismiyle müsemma bir yaşam tarzının, Osmanlı’nın gelenek ve
göreneklerinin ve Ahilik Teşkilatı gibi sosyal kurumların; beylikten devlete,
aşiretten millete dönüşüm sürecindeki katkılarına yer verilir. Bu roman,
Kemal Tahir’in roman yazımında “tarih” malzemesini nasıl kullandığını
göstermesi bakımından önemlidir. Kemal Tahir, toplumsal sorunlara sanatçı
kimliğinden dolayı kayıtsız kalamadığı için bu sorunlara alternatif çözümler
arar. Tarih de Kemal Tahir’e göre bu alternatif çözümlerin en
zenginlerindendir. Çünkü tarih içinde ortaya çıkan sorunlar, yine tarih içinde
irdelenerek çözüme kavuşur.
Devlet Ana romanı ile Türk okuyucusunu Batı karşısında aşağılık
kompleksinden kurtarma gayretinde olan Kemal Tahir; medeniyetler
çatışmasının sergilendiği romanda, Türk toplumunun özündeki “adil” ve
“kerim” devlet anlayışını Batı’daki sömürge düzeni ile mukayese eder. Türk
okuyucusunun özündeki sosyolojik dinamizmi roman vasıtası ile
keşfettirmeye çalışan Kemal Tahir; Osman Bey, Orhan Bey, Akçakoca,
Bacıbey gibi roman kahramanlarından ve tarihî şahsiyetlerden idealize
edilmek istenen bir Türk tipini oluşturmaya çalışır.
Sosyolojik gelişimi, romandaki kurguya yansıtan Kemal Tahir; tarihî
malzemeyi amacına uygun bir şekilde sosyolojik temelli işler. Romanda
beylikten devlete gelişim sürecindeki toplumun temel dinamiklerinden olan
ATÜT algılamasına, Kerim Devlet anlayışına ve Ahilik Teşkilatı’nın işlevine
vurgu yapılır. Bu çalışmada amaç; Devlet Ana romanı kapsamında çok
boyutlu bir romanı, sosyolojik boyutta incelemektir.