Öz
The purpose of this research is to determine the opinions of school administrators and teachers about effective school in six basic dimensions (administration and administrator, teacher, student, program, environment and school culture) in this study. There are 380 teachers and school administrators working in public schools in the sample of the survey model research. Data were collected with a semi-structured view form. Content analysis and quantitative descriptive analyzes were used in the data analyses. According to the findings, five themes in the dimension of administration and administrator, six themes for school administrators and seven themes for teachers in the dimension of teacher, two themes in the dimension of the student, two themes in the dimension of the program, two themes in the dimension of environment, and four themes in the dimension of school culture. Nearly half of the participants' views were gathered under the themes of administration and administrators and teachers. School administrators and teachers mostly emphasized the administration styles theme in the dimension of administration and administrator, the education-teaching process theme in the dimension of teacher, the program features theme in the dimension of the program, the school theme in the dimension of environment, and positive and supportive atmosphere theme in the dimension of school culture. In the dimension of the student, school administrators mostly emphasized the theme of school atmosphere, while teachers emphasized the theme of student characteristics. It should not be forgotten that the two most important variables for effective schools, as determined in previous studies and in this study, are teachers and school administrators.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdurrezzak, S. & Uğurlu, C. T. (2019). Etkili okul ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 69-82. https://doi.org/10.17679/inuefd.359588
- Akan, D. (2016). Effective school evaluation in primary schools from the dimension of parents. Journal of Education and Training Studies, 5(1), 134-140. https://doi.org/10.11114/jets.v5i1.2094
- Arslantaş, H. İ. & Özkan, M. (2014). Öğretmen ve yönetici gözüyle etkili okulda yönetici özelliklerinin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 26, 181-193.
- Balcı, A. (1988). Etkili okul. Eğitim ve Bilim, 12(70), 21-30.
- Balcı, A. (1991). Etkili okula ulaşmada ilk adım: Etkili yönetici. Birinci Eğitim Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Buca Eğitim Fakültesi, İzmir.
- Balcı, A. (1992). Etkili okul: İlköğretim okullarının etkililiği araştırması. Eğitim ve Bilim, 16(85), 12-24.
- Balcı, A. (1993). Etkili okul: Kuram, uygulama ve araştırma (1. b.). Ankara: Yavuz Dağıtım.
- Balcı, A. (1996). Etkili okul ve Türkiye’de uygulanabilirliği. Yeni Türkiye Dergisi, 2(7), 126-139.
- Balcı, A. (2002). Etkili okul ve okul geliştirme: Kuram, uygulama ve araştırma (Gel. 2. b.). Ankara: Pegem.
- Baştepe, İ. (2002). Normal ve taşlamalı eğitim okul yönetici, öğretmen ve sekizinci sınıf öğrencilerinin okul (Örgütsel) etkililik algıları Malatya ili örneği. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
- Cemaloğlu, N. & Duran, A. (2020). Fark yaratan başarılı okul müdürleri (2. b.). Ankara: Pegem Akademi.
- Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
- Çalışkan, M. S. & Güçlü, M. (2014). Etkili okul-çevre ilişkisinde ailenin katkısına ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri. Journal of International Social Research, 7(34), 750-759.
- Çubukçu, Z. & Girmen, P. (2006). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri. Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 121-136.
- Ertürk, R. & Memişoğlu, S. P. (2018). Öğretmenlerin etkili okula yönelik görüşleri. International Journal of Social Science, 68, 55-76. https://doi.org/10.9761/JASSS7665
- Helvacı, M. A. & Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
- Hsieh, H. F. & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15, 1277-1288. https://doi.org/10.1177/1049732305276687
- Karasar, N. (2021). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Kaya, Y. (2015). Okul paydaşlarının görüşlerine göre etkili okul geliştirme: Şahinbey ilçesi örneği. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
- Lezotte, L. W. (1991). Correlates of effective schools: The first and second generation. Okemos, MI: Effective Schools Products.
- Mcewan, E. K. (2020). Etkili okul yöneticilerinin 10 özelliği (N. Cemaloğlu, Çev. Ed., 3. b.). Ankara: Pegem Akademi.
- MEB. (2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: MEB.
- MEB. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: MEB.
- Miles, M, B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2. b.). Thousand Oaks, CA: Sage.
- Polatcan, M. & Cansoy, R. (2018). Türkiye’de etkili okul araştırmaları: Ampirik araştırmaların analizi. Sakarya University Journal of Education, 8(3), 8-24. https://doi.org/10.19126/suje.370352
- Sammons, P., Hillman, J. & Mortimore, P. (1995). Key characteristics of effective schools: A review of school effectiveness research. London: Office for Standards in Education and Institute of Education.
- Şişman, M. (1996). Etkili Okul Yönetimi: İlkokullarda Bir Araştırma. Eskişehir: Yayınlanmamış Araştırma Raporu.
- Şişman, M. (2002). Eğitimde mükemmellik arayışı: Etkili okullar (1. b.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Şişman, M. & Turan, S. (2004). Eğitim ve okul yönetimi. Y. Özden (Ed.), Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı içinde (s. 99-145). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Turgut, M. (2021). Etkili okul özelliklerine ilişkin bir meta analiz çalışması. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
- Uğurlu, C. T. & Demir, A. (2016). Etkili okullar için kim ne yapmalı? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 53-75. https://doi.org/10.17860/efd.16514
- Ülbeği, İ. D. (2016). Örgütsel adaletin meta analiz yöntemiyle incelenmesi. Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 101-112.
- Yanık, H. (2008). İlköğretim okullarındaki yöneticilerinin etkili okul algıları. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
- Yıldızlı, H., Acar-Erdol, T., Baştuğ, M. & Bayram, K. (2018). Türkiye’de öğretmen kavramı üzerine yapılan metafor araştırmalarına yönelik bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve Bilim, 43(193), 1-43. https://doi.org/10.15390/EB.2018.7220
- Yılmaz, K. & Taşdan, M. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin okul yönetiminde etkililik hakkındaki görüşleri ile ilgili nitel bir araştırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(2), 125-150. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000132
- Yirci, R. & Berk, B. (2021). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşlerine göre etkili okul müdürü: Nitel bir araştırma. Journal of History School, 50, 570-598. https://doi.org/10.29228/Joh.43166
- Yorulmaz, Y. İ., Iliman-Püsküllüoğlu, E., Çolak, İ. & Altınkurt, Y. (2021). Eğitim örgütlerinde örgütsel güven ile örgütsel adalet, örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkiler: Bir meta-analiz çalışması. Eğitim ve Bilim, 46(208), 237-277. https://doi.org/10.15390/EB.2021.9806
- Zigarelli, M. A. (1996). An empirical test of conclusions from effective schools research. The Journal of Educational Research, 90(2), 103-110.
Öz
Bu araştırmada, okul yöneticisi ve öğretmenlerin etkili okul ile ilgili görüşlerinin “yönetim ve yönetici, öğretmen, öğrenci, program, çevre ve okul kültürü” olmak üzere altı temel boyutta belirlenmesi amaçlanmıştır. Tarama modelindeki araştırmanın örnekleminde kamu okullarında çalışan 380 öğretmen ve okul yöneticisi bulunmaktadır. Veriler yarı yapılandırılmış bir görüş formu ile toplanmıştır. Analizlerde içerik analizi ve nicel betimsel analizler kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre yönetim ve yönetici boyutunda beş tema; öğretmen boyutunda okul yöneticileri için altı, öğretmenler için yedi tema; öğrenci boyutunda iki tema; program boyutunda iki tema; çevre boyutunda iki tema ve okul kültürü boyutunda dört tema belirlenmiştir. Katılımcıların görüşlerinin yarıya yakını yönetim ve yönetici ile öğretmen temalarında toplanmıştır. Okul yöneticileri ve öğretmenler yönetim ve yönetici boyutunda en çok yönetim anlayışı, öğretmen boyutunda eğitim-öğretim süreci, program boyutunda program özellikleri, çevre boyutunda okul, okul kültürü boyutunda ise olumlu ve destekleyici bir ortam temalarına vurgu yapmıştır. Öğrenci boyutunda okul yöneticileri en çok okul ortamı temasına vurgu yaparken öğretmenler öğrenci özellikleri temasına vurgu yapmıştır. Daha önce yapılan araştırmalarda ve bu araştırmada tespit edildiği gibi etkili okullar için en önemli iki değişkenin öğretmenler ve okul yöneticileri olduğu unutulmamalıdır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdurrezzak, S. & Uğurlu, C. T. (2019). Etkili okul ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 69-82. https://doi.org/10.17679/inuefd.359588
- Akan, D. (2016). Effective school evaluation in primary schools from the dimension of parents. Journal of Education and Training Studies, 5(1), 134-140. https://doi.org/10.11114/jets.v5i1.2094
- Arslantaş, H. İ. & Özkan, M. (2014). Öğretmen ve yönetici gözüyle etkili okulda yönetici özelliklerinin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 26, 181-193.
- Balcı, A. (1988). Etkili okul. Eğitim ve Bilim, 12(70), 21-30.
- Balcı, A. (1991). Etkili okula ulaşmada ilk adım: Etkili yönetici. Birinci Eğitim Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Buca Eğitim Fakültesi, İzmir.
- Balcı, A. (1992). Etkili okul: İlköğretim okullarının etkililiği araştırması. Eğitim ve Bilim, 16(85), 12-24.
- Balcı, A. (1993). Etkili okul: Kuram, uygulama ve araştırma (1. b.). Ankara: Yavuz Dağıtım.
- Balcı, A. (1996). Etkili okul ve Türkiye’de uygulanabilirliği. Yeni Türkiye Dergisi, 2(7), 126-139.
- Balcı, A. (2002). Etkili okul ve okul geliştirme: Kuram, uygulama ve araştırma (Gel. 2. b.). Ankara: Pegem.
- Baştepe, İ. (2002). Normal ve taşlamalı eğitim okul yönetici, öğretmen ve sekizinci sınıf öğrencilerinin okul (Örgütsel) etkililik algıları Malatya ili örneği. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
- Cemaloğlu, N. & Duran, A. (2020). Fark yaratan başarılı okul müdürleri (2. b.). Ankara: Pegem Akademi.
- Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
- Çalışkan, M. S. & Güçlü, M. (2014). Etkili okul-çevre ilişkisinde ailenin katkısına ilişkin okul yöneticilerinin görüşleri. Journal of International Social Research, 7(34), 750-759.
- Çubukçu, Z. & Girmen, P. (2006). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri. Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 121-136.
- Ertürk, R. & Memişoğlu, S. P. (2018). Öğretmenlerin etkili okula yönelik görüşleri. International Journal of Social Science, 68, 55-76. https://doi.org/10.9761/JASSS7665
- Helvacı, M. A. & Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
- Hsieh, H. F. & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15, 1277-1288. https://doi.org/10.1177/1049732305276687
- Karasar, N. (2021). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Anı Yayıncılık.
- Kaya, Y. (2015). Okul paydaşlarının görüşlerine göre etkili okul geliştirme: Şahinbey ilçesi örneği. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
- Lezotte, L. W. (1991). Correlates of effective schools: The first and second generation. Okemos, MI: Effective Schools Products.
- Mcewan, E. K. (2020). Etkili okul yöneticilerinin 10 özelliği (N. Cemaloğlu, Çev. Ed., 3. b.). Ankara: Pegem Akademi.
- MEB. (2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: MEB.
- MEB. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: MEB.
- Miles, M, B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2. b.). Thousand Oaks, CA: Sage.
- Polatcan, M. & Cansoy, R. (2018). Türkiye’de etkili okul araştırmaları: Ampirik araştırmaların analizi. Sakarya University Journal of Education, 8(3), 8-24. https://doi.org/10.19126/suje.370352
- Sammons, P., Hillman, J. & Mortimore, P. (1995). Key characteristics of effective schools: A review of school effectiveness research. London: Office for Standards in Education and Institute of Education.
- Şişman, M. (1996). Etkili Okul Yönetimi: İlkokullarda Bir Araştırma. Eskişehir: Yayınlanmamış Araştırma Raporu.
- Şişman, M. (2002). Eğitimde mükemmellik arayışı: Etkili okullar (1. b.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Şişman, M. & Turan, S. (2004). Eğitim ve okul yönetimi. Y. Özden (Ed.), Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı içinde (s. 99-145). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Turgut, M. (2021). Etkili okul özelliklerine ilişkin bir meta analiz çalışması. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
- Uğurlu, C. T. & Demir, A. (2016). Etkili okullar için kim ne yapmalı? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 53-75. https://doi.org/10.17860/efd.16514
- Ülbeği, İ. D. (2016). Örgütsel adaletin meta analiz yöntemiyle incelenmesi. Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2), 101-112.
- Yanık, H. (2008). İlköğretim okullarındaki yöneticilerinin etkili okul algıları. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
- Yıldızlı, H., Acar-Erdol, T., Baştuğ, M. & Bayram, K. (2018). Türkiye’de öğretmen kavramı üzerine yapılan metafor araştırmalarına yönelik bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve Bilim, 43(193), 1-43. https://doi.org/10.15390/EB.2018.7220
- Yılmaz, K. & Taşdan, M. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin okul yönetiminde etkililik hakkındaki görüşleri ile ilgili nitel bir araştırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39(2), 125-150. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000132
- Yirci, R. & Berk, B. (2021). Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşlerine göre etkili okul müdürü: Nitel bir araştırma. Journal of History School, 50, 570-598. https://doi.org/10.29228/Joh.43166
- Yorulmaz, Y. İ., Iliman-Püsküllüoğlu, E., Çolak, İ. & Altınkurt, Y. (2021). Eğitim örgütlerinde örgütsel güven ile örgütsel adalet, örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkiler: Bir meta-analiz çalışması. Eğitim ve Bilim, 46(208), 237-277. https://doi.org/10.15390/EB.2021.9806
- Zigarelli, M. A. (1996). An empirical test of conclusions from effective schools research. The Journal of Educational Research, 90(2), 103-110.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Eğitim Üzerine Çalışmalar |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Nisan 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 4 Ekim 2022 |
| Kabul Tarihi | 5 Ocak 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 21 Sayı: 1 |
Türk Eğitim Bilimleri Dergisi Gazi Üniversitesi Rektörlüğü tarafından yayınlanmaktadır.
