İnsan Hakları Eğitim ve Kültür Araştırmaları Dergisi (İEKD)

Öz

Roman türünün Türk edebiyatındaki ilk örneklerinde genellikle İstanbul çevresindeki şehir hayatının ele alındığı görülmektedir. Mekânın zamanla İstanbul dışına taşınması, özellikle taşra ve köylerin konu edilmesiyle birlikte köy romanı olarak adlandırılan roman türü gelişmiştir. Köyü konu alan ilk örneklerden sonra kaleme alınan Ebubekir Hazım Tepeyran’ın Küçük Paşa isimli romanı da köy romanı kategorisinde değerlendirilmesi gereken eserlerden biridir. Yazarın ifadesiyle romanda Osmanlı köylerinin gönül parçalayıcı durumu çocuk bir kahramanın gözünden anlatılmıştır. Eser, Karabibik’ten sonra köyü bütün olarak ele alan bir roman olarak değerlendirilmektedir. Romanda köy yaşamına yönelik eğitim, sağlık hizmetleri, yol ve ulaşım, zorlu doğa koşulları, yakacak ihtiyacı ve maddi imkânsızlıklar gibi sorunlar anlatılmaktadır. Romanın baş kahramanı olan küçük çocuğun yedi yaşına kadar İstanbul’da yaşadıktan sonra köy hayatına geçmesi ise köy ve şehir hayatını karşılaştırabilmek bakımından imkân sağlamaktadır. Küçük Paşa romanı, mekân olarak köyün insan karakteri üzerindeki etkisini göstermek açısından önemli bir eserdir. Bilhassa köyün gerek doğal koşullar gerekse devlet yönetiminden kaynaklı içinde bulunduğu durum, köylü halkın kişilik özelliklerini açıklayıcı bir niteliğe sahiptir. Köylerin içinde bulunduğu durum, köylünün geri kalmışlığının nedenlerini açıklayıcı bir şekilde ele alınmıştır.