Abstract
Nasirov Azimidin
Normamatovichning “Odil Yoqubovning “Ulig‘bek xazinasi” romanıda badiiy obraz
yaratısh” nomli maqolasoda olim va shoh Mirzo Ulug‘bekning fojiali hayoti,
umrining so‘ngi damlaridagi hayotiy ziddiyatlar zamiridagi faoliyatining badiiy
talqini haqida so‘z yuritiladi.
O‘zbek
adabiyotining iste’dodli namoyondasi, so‘z san’atkori Odil Yoqubov bir qator
asarlari bilan nasr taraqqiyotda katta va o‘chmas iz qoldirdi. Adibning “Ko‘hna
dunyo” romanida Abu Ali ibn Sino, Abu Rayhon Beruniy obrazlari yaratilishi
bilan uzviylikda, ular yashagan murakkab davr muhiti, uning inson ruhiyatiga
ta’siri talqin etilgan. “Ulug‘bek xazinasi” romanida esa Mirzo Ulug‘bekning umrini
so‘ngi damlaridagi tarixiy ziddiyatlar ifodalangan. Romanda Ali Qushchining
hayoti, ijodi, amalga oshirayotgan ishlarining Mirzo Ulug‘bek hayoti bilan
bog‘liqligi haqidagi talqinlar haqida so‘z yuritiladi.
Roman sujetidan
o‘rin olgan voqealar silsilasida Mirzo Ulug‘bek va o‘z farzandi Abdulatif
o‘rtasidagi ziddiyatlardan istirob chekkan shaxs qismati, farzandining taxt
uchun o‘z otasiga qarshi kurash boshlashi, bundan ruhlangan ba’zi saroy
amaldorlarining xiyonatlari tarixiy haqiqat nuqtai nazaridan talqin
etilganligiga jiddiy e’tibor qaratilgan.
Ayniqsa, ana
shunday murakkab tarixiy sharoitda shogirdi Ali Qushchining ustozi Mirzo
Ulug‘bekka bo‘lgan ishonchi va sadoqati, farzandi Abdulatif xiyonat qilib
turgan bir vaqtda uning ustoziga munosabatini o‘zgarmaganligi, aksincha,
hayotini xavf ostiga qo‘yib, saroydagi yillar davomida yaratilgan asarlarni
saqlash uchun qilgan harakatlari yorqin lavhalarda talqin etilganligi, bu esa
tarixiy haqiqatning badiiy ifodasi ekanligini alohida ta’kidlaydi.
Mirzo Ulug‘bek va o‘g‘li Mirzo Abdulatif ziddiyatlaridan, uning toj-taxt uchun
olib borayotgan kurashlaridan istirob chekayotgan xal hayoti, uning
murakkablashish jarayoni, podshohlikdagi kurashlardan ozor chekkan xalq
fojealari juda asosli ifodalangan. Mirzo Ulug‘bek ruhiy olamidagi
qarama-qarshiliklarning vujudga kelish sabablari, istiroblari monologik va
diologik nutq asosida tasvirlanganligini alohiha qayd etadi. Odol Yoqubovning
“Ulug‘bek xazinasi” romanidagi talqinlar badiiy adabiyotda Mirzo Ulug‘bek va
Ali Qushchi o‘rtasidagi insoniy munosabatlarning mavjudligini ko‘rsatadi. Har
ikki buyuk siymoning badiiy obrazi juda asosli talqin etilganligini isbotlaydi.
Roman voqealari rivojoda monologik, diologik nutqning o‘ziga xos badiiy
funksiyasi mavjudligi isbotlangan.
Keywords
References
- Болтабоев Ҳ. Наср ва услуб. –Тошкент, «Фан», 1992, 56-бет.
- Ёқубов О.Улуғбек хазинаси. –Тошкет, Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашириёти, 1980, 111-бет.
- Солижонов Й. Нутқ ва услуб. –Тошкент, «Чўлпон», 2002, 19-бет. Қўшжонов М. Сайланма. Икки жилдлик. Биринчи жилд. –Тошкент, Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашириёти, 1982, 301-бет.
Abstract
References
- Болтабоев Ҳ. Наср ва услуб. –Тошкент, «Фан», 1992, 56-бет.
- Ёқубов О.Улуғбек хазинаси. –Тошкет, Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашириёти, 1980, 111-бет.
- Солижонов Й. Нутқ ва услуб. –Тошкент, «Чўлпон», 2002, 19-бет. Қўшжонов М. Сайланма. Икки жилдлик. Биринчи жилд. –Тошкент, Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашириёти, 1982, 301-бет.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Linguistics |
| Journal Section | Research article |
| Authors | |
| Publication Date | December 20, 2020 |
| Submission Date | November 20, 2019 |
| Published in Issue | Year 2020 Volume: 4 Issue: 2 |
LİSANS
TÜRKLAD'ın içeriği Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. E-ISSN: 2587-1293
Fırat Üniversitesi İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü – Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, Rektörlük Yerleşkesi ELAZIĞ-TÜRKİYE / Telefon: +90 424 237 00 00 – 3525 / 3637; Belgeç: +90 424 233 00 62; elmek: uluturklad@gmail.com