Sakarya İktisat Dergisi

Abstract

Kendi içinde birtakım farklılıklar ihtiva etse de Türkiye’de merkez sağı bir çizgi olarak tarif etmeye imkân veren bazı temel kalıplardan bahsetmek mümkündür. Nitekim Demokrat Parti tarafından inşa edilen, büyük ölçüde Adalet Partisi ve Anavatan Partisi tarafından takip edilen bu çizginin en temel karakteristiklerinden biri, Soğuk Savaş’ın gölgesinde filizlenen ve güçlenen anti-komünizm siyasetidir. Anti-komünizm siyaseti, bu çizginin milliyetçi-muhafazakâr çevreyle temasını sürekli olarak güçlü tutmasını sağladığı gibi; dönemin iki bloklu yapısı düşünüldüğünde, bazı dönemlerde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile kurulan yakınlığın popülerleştirilmesine de imkân tanımıştır. Nitekim bazı çalışmalar, bu çizgiyi salt ABD güdümlü bir siyaset olarak değerlendirme eğilimindedir. Bu tür değerlendirmelerde, çizginin “merkez” vasfına gerekli vurgunun yapılmadığını ifade etmek gerekir. Zira bu vasıf, bir yandan çevredeki taleplerin merkeze taşınmasına imkân sağlarken, diğer yandan merkezî bürokrasinin taleplerine karşılık sunabilmeyi de gerektirmiştir. Dolayısıyla merkez ve çevrenin çoğu zaman çatışan taleplerini bütünleştirme çabası, bu çizginin hayat hikâyesi gibidir. Bu itibarla Türkiye’de merkez sağın ABD yanlısı olduğunu veya diğer bir tabirle istikrarlı bir biçimde Vaşington yolunda gitmek istediğini iddia etmek yerine, bu yolculuğun merkez ve çevrenin almış olduğu ideolojik pozisyonlar doğrultusunda gerçekleştiğini düşünmek daha makul görünür. Nitekim bu çalışmada öncelikle çizginin temel kalıpları sorgulanmakta ve daha sonrasında Soğuk Savaş yıllarında büyük ölçüde DP, AP ve ANAP tarafından temsil edilen çizginin Vaşington yolculuğu sözü edilen çerçevede analiz edilmektedir.