Research Article
BibTex RIS Cite

Hani and Meaning Features in Contemporary Songs and Turkish Folk Songs in Turkey Turkish

Year 2022, Issue: 8, 164 - 178, 30.08.2022
https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1126770

Abstract

The word hani, which developed from the Old Turkish ḳanı form, is shown in the Turkish Dictionary as "where, what happened, where did it stay" and as a word that is generally used as an adverb in grammar books. Where is the word in some dictionaries and grammar books, reminding, reminding the promise, at least, longing, in some cases to reject an idea that may come to mind, in other words, to avoid an idea that may come to him, to draw attention to the next word, to be honest, it remained. which, moreover, is given with the meanings of giving a question to a word or strengthening the questioning in the word, why, reproaching, asking, mocking, drawing attention, getting excited, wondering and possibility. This word has different uses besides this basic meaning and function. It is noteworthy that this word is used in the meanings such as example, assumption, confirmation, support, reminder, especially in daily speech. In this study, it will be tried to show in which meaning/meanings the word hani is used through some songs and folk songs in Turkey Turkish. Thus, through these sources, which are important data of the oral language, it will be tried to determine the different meaning features of the word hani in the spoken and written language, if any, and to determine the examples that overlap or differ with the meaning and functions specified in the sources by looking at the usages of this word in today's Turkey Turkish. In the study, a total of 14 songs and folk songs (Konyalı Türküsü, Böyle Ayrılık Olmaz, Hani Bekleyecektin, Hani O Bırakıp Giderken Seni, Hani (1), Hani (2), Hani Benim Gençliğim, Hani Sevduğum Hani, Hani (3), Hani (4), Gemilerde Talim Var, Hani Yaylam, Hani (5), İşte Öyle Bir Şey) were compiled, these songs and folk songs were listed first and data about that song and/or folk song were added under each song and/or folk song. It has been observed that some evaluations have been made on the word hani in terms of meaning, etymology and word type in some dictionaries and grammar books, but no detailed language research has been made on the sources of this word. In this study, it is aimed to contribute to the field through songs and folk songs containing the word hani in Turkey Turkish. Accordingly, the examples of the word hani, which is evaluated according to its semantic features in the analyzed texts, can be shown as follows.

References

  • Avanğlı, Osman (2021). Konyalı Türküsünün Hikâyesi. Gazete Alanya. https://www.gazetealanya.com/konyalim-turkusunun-hikyesi makale, 50374.html. [Erişim Tarihi: 19.06.2022].
  • Aydemir, Y ve H. Çeltik (2008). Redife Farklı Bir Bakış:Divan Şiirinde Ön Kafiye ve Ön Redif. Bilig, 46, 193-214.
  • Altaylı, S. (2018). Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Banguoğlu, T. (2007). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Belviranlı, A.K. (1978). Osmanlıca İmlâ Lügati. İstanbul: Nedve Yayınları.
  • Bilgegil, M. K. (1963). Türkçe Dilbilgisi. Ankara: Salkımsöğüt Yayınları.
  • Caferoğlu, A. (2015). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: TDK Yay.
  • Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary Of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford, 632.
  • Demir N. ve E. Yılmaz (2016). Türk Dili El Kitabı. 8. Baskı. Ankara: Grafiker Yayınları.
  • Deny, J. (2012). Türk Dil Bilgisi (Modern Türk Dil Bilgisi Çalışmalarının Kapsamlı İlk Örneği). İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 238-239.
  • Ercilasun, A. B. ve Akkoyunlu, Z. (2014). Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti‟t-Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1120.
  • Ercilasun, A. B. (2016). Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Ediskun, H. (1992). Türk Dilbilgisi (Sesbilgisi - Biçimbilgisi - Cümlebilgisi). 4. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi, 294.
  • Eynel, S. (2018). Özbek Türkçesinde Ünlemler (Art Zamanlı Bir İnceleme). Doktora Tezi. Uşak: Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Gencan, T. N. (1973). Dilbilgisi. İstanbul: Kanaat Yayınları.
  • Gülensoy, T. (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü A-N. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Gümüşkılıç, M. (2005). 18. Yüzyıl Osmanlı Türkçesi Ses Hadiseleri (I-IV). (Yayınlayanlar: Şinasi Tekin, Gönül Alpay Tekin). Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları 66. Türkçe Kaynaklar LVI. Harvard Üniversitesi. Yakın Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü.
  • Güneş, S. (1999). Türk Dili Bilgisi. 4. Baskı. İzmir: Çağlayan Kitabevi.
  • Kahraman, T. (2005). Çağdaş Türkiye Türkçesi DilbilgisiAnkara: Dumat Basımevi.
  • Karaağaç, G. (2013). Türkçenin Dil Bilgisi. 2.Baskı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I-II (1991). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK Yayınları.
  • Rähmätulläyev, S. (2000). Özbek Tilining Etimologik Lugäti I-Türkiy Sözlär. Tåşkent: Tåşkent Üniversitet Näşriyåti.
  • Tarama Sözlüğü (2019). 4. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Tiken, K. (2004). Eski Türkiye Türkçesinde Edatlar, Bağlaçlar, Ünlemler ve Zarf-fiiller, Vol.: 837, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Toparlı, R., H. Vural ve Karaatlı, R. (2007). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Tulum, M. (2011). 17. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Türkçe Sözlük (2019). 11. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (2019). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Ünlü, S. (2012). Harezm-Altınordu Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
  • Ünlü, S. (2012). Karahanlı Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
  • Ünlü, S. (2013). Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
  • Yavuzarslan, P. (2010). Şemsettin Sami Kâmûs-ı Türkî. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • https://turkusozu.net/konyalim. [Erişim Tarihi:11.10.2021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/hakan-altun/hani-bekleyecektin. [Erişim Tarihi:11.10.2021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/nilufer/boyle-ayrilik-olmaz. [Erişim Tarihi:11.10.2021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/yilmaz-morgul/hani-o-birakip-giderken-seni. [Erişim Tarihi:11.10.2021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/ebru-gundes/hani. [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://muzikakurdi.org/cevdet-bagca-hani-sarki-sozleri_5387b7896.html. [Erişim Tarihi: 25.10.2021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/ahmet-kaya/hani-benim-gencligim. [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • http://www.akormerkezi.net/melek-akman-hani-sevdugum-hani-sarki-sozu_sarki-jfrnrn.html [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://lyricstranslate.com/tr/hani.html [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://www.keyfimuzik.net/sarki-sozleri/53511-celik-hani-sarki-sozu.html. [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://sarkisozleri.sitesi.web.tr/recebim/hani.html [Erişim Tarihi: 25.10.2021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/beyaz/gemilerde-talim-var. [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://www.nomorelyrics.net/tr/sozleri/9412-Hani_Yaylam-sozleri.html [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/ugur-karakus/hani. [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/erol-evgin/iste-oyle-bir-sey. [Erişim Tarihi: 18.01.2022].
  • https://tr.wikipedia.org/wiki/GemilerdeTalimVar [Erişim Tarihi: 19.06.2022].
  • https://tr.wikipedia.org/wiki/Konyalım. [Erişim Tarihi: 19.06.2022].

Türkiye Türkçesindeki Çağdaş Türk Şarkıları ve Türkülerinde Hani ve Anlam Özellikleri

Year 2022, Issue: 8, 164 - 178, 30.08.2022
https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1126770

Abstract

Eski Türkçe ḳanı biçiminden gelişen hani sözcüğü, Türkçe Sözlük’te “Nerede, ne oldu, nerede kaldı” anlamında ve gramer kitaplarında, genellikle, zarf görevinde kullanılan bir sözcük olarak gösterilmektedir. Hani sözcüğü bazı, sözlük ve gramer kitaplarında nerede, hatırlatma, verilen sözü hatırlatma, bari, özlem duyma, bazı hâllerde akla gelebilecek bir fikri hemen reddetmek üzere başka bir deyimle karşısındakini kendisine gelebilecek bir fikirden sakındırma, sonraki söze dikkati çekme, doğrusunu söylemek gerekirse, kaldı ki, üstelik, bir söze soru ifadesi kazandıran ya da sözdeki soru ifadesini kuvvetlendirme, niçin, sitem etme, sorma, alay etme, dikkat çekme, heyecan duyma, merak etme ve ihtimal anlamlarıyla verilmiştir. Bu sözcüğün bu temel anlam ve işlevinin yanında farklı kullanımları da bulunmaktadır. Özellikle günlük konuşma dilinde bu sözcüğün örnekleme, varsayım, onaylama, destekleme, hatırlatma gibi anlamlarda da kullanıldığı dikkati çekmektedir. İşte bu çalışmada Türkiye Türkçesindeki bazı şarkı ve türküler üzerinden hani sözcüğünün hangi anlam/anlamlarda kullanıldığı gösterilmeye çalışılacaktır. Böylelikle sözlü dilin önemli verileri olan bu kaynaklar üzerinden hani sözcüğünün sözlü ve yazılı dildeki, varsa, farklı anlam özellikleri de belirlenmeye ve bu sözcüğün günümüz Türkiye Türkçesindeki kullanımlarına bakılarak kaynaklarda belirtilen anlam ve görevleriyle örtüşen ya da farklılık gösteren örnekleri belirlenmeye çalışılacaktır. Çalışmada toplam 14 şarkı ve türkü derlenmiş (Konyalı Türküsü, Böyle Ayrılık Olmaz, Hani Bekleyecektin, Hani O Bırakıp Giderken Seni, Hani (1), Hani (2), Hani Benim Gençliğim, Hani Sevduğum Hani, Hani (3), Hani (4), Gemilerde Talim Var, Hani Hani (5), Yaylam, İşte Öyle Bir Şey) öncelikle bu şarkı ve türküler sıralanmış ve her şarkı ve/veya türkünün altına o şarkı ve/veya türkü ile ilgili veriler eklenmiştir. Bugüne kadar hani sözcüğü üzerinde bazı sözlük ve gramer kitaplarında anlam, etimoloji ve sözcük türü bakımından birtakım değerlendirmelerin yapıldığı ancak, bu sözcükle ilgili kaynaklar üzerinden ayrıntılı bir dil araştırması yapılmadığı görülmüştür. Bu çalışmada ise Türkiye Türkçesinde içerisinde hani sözcüğü barındıran şarkı ve türküler üzerinden alana bir katkı sağlaması amaçlanmaktadır.

References

  • Avanğlı, Osman (2021). Konyalı Türküsünün Hikâyesi. Gazete Alanya. https://www.gazetealanya.com/konyalim-turkusunun-hikyesi makale, 50374.html. [Erişim Tarihi: 19.06.2022].
  • Aydemir, Y ve H. Çeltik (2008). Redife Farklı Bir Bakış:Divan Şiirinde Ön Kafiye ve Ön Redif. Bilig, 46, 193-214.
  • Altaylı, S. (2018). Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Banguoğlu, T. (2007). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Belviranlı, A.K. (1978). Osmanlıca İmlâ Lügati. İstanbul: Nedve Yayınları.
  • Bilgegil, M. K. (1963). Türkçe Dilbilgisi. Ankara: Salkımsöğüt Yayınları.
  • Caferoğlu, A. (2015). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: TDK Yay.
  • Clauson, S. G. (1972). An Etymological Dictionary Of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford, 632.
  • Demir N. ve E. Yılmaz (2016). Türk Dili El Kitabı. 8. Baskı. Ankara: Grafiker Yayınları.
  • Deny, J. (2012). Türk Dil Bilgisi (Modern Türk Dil Bilgisi Çalışmalarının Kapsamlı İlk Örneği). İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 238-239.
  • Ercilasun, A. B. ve Akkoyunlu, Z. (2014). Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti‟t-Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1120.
  • Ercilasun, A. B. (2016). Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
  • Ediskun, H. (1992). Türk Dilbilgisi (Sesbilgisi - Biçimbilgisi - Cümlebilgisi). 4. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi, 294.
  • Eynel, S. (2018). Özbek Türkçesinde Ünlemler (Art Zamanlı Bir İnceleme). Doktora Tezi. Uşak: Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Gencan, T. N. (1973). Dilbilgisi. İstanbul: Kanaat Yayınları.
  • Gülensoy, T. (2011). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü A-N. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Gümüşkılıç, M. (2005). 18. Yüzyıl Osmanlı Türkçesi Ses Hadiseleri (I-IV). (Yayınlayanlar: Şinasi Tekin, Gönül Alpay Tekin). Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları 66. Türkçe Kaynaklar LVI. Harvard Üniversitesi. Yakın Doğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü.
  • Güneş, S. (1999). Türk Dili Bilgisi. 4. Baskı. İzmir: Çağlayan Kitabevi.
  • Kahraman, T. (2005). Çağdaş Türkiye Türkçesi DilbilgisiAnkara: Dumat Basımevi.
  • Karaağaç, G. (2013). Türkçenin Dil Bilgisi. 2.Baskı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I-II (1991). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK Yayınları.
  • Rähmätulläyev, S. (2000). Özbek Tilining Etimologik Lugäti I-Türkiy Sözlär. Tåşkent: Tåşkent Üniversitet Näşriyåti.
  • Tarama Sözlüğü (2019). 4. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Tiken, K. (2004). Eski Türkiye Türkçesinde Edatlar, Bağlaçlar, Ünlemler ve Zarf-fiiller, Vol.: 837, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Toparlı, R., H. Vural ve Karaatlı, R. (2007). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Tulum, M. (2011). 17. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Türkçe Sözlük (2019). 11. Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (2019). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Ünlü, S. (2012). Harezm-Altınordu Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
  • Ünlü, S. (2012). Karahanlı Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
  • Ünlü, S. (2013). Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
  • Yavuzarslan, P. (2010). Şemsettin Sami Kâmûs-ı Türkî. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • https://turkusozu.net/konyalim. [Erişim Tarihi:11.10.2021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/hakan-altun/hani-bekleyecektin. [Erişim Tarihi:11.10.2021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/nilufer/boyle-ayrilik-olmaz. [Erişim Tarihi:11.10.2021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/yilmaz-morgul/hani-o-birakip-giderken-seni. [Erişim Tarihi:11.10.2021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/ebru-gundes/hani. [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://muzikakurdi.org/cevdet-bagca-hani-sarki-sozleri_5387b7896.html. [Erişim Tarihi: 25.10.2021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/ahmet-kaya/hani-benim-gencligim. [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • http://www.akormerkezi.net/melek-akman-hani-sevdugum-hani-sarki-sozu_sarki-jfrnrn.html [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://lyricstranslate.com/tr/hani.html [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://www.keyfimuzik.net/sarki-sozleri/53511-celik-hani-sarki-sozu.html. [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://sarkisozleri.sitesi.web.tr/recebim/hani.html [Erişim Tarihi: 25.10.2021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/beyaz/gemilerde-talim-var. [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://www.nomorelyrics.net/tr/sozleri/9412-Hani_Yaylam-sozleri.html [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/ugur-karakus/hani. [Erişim Tarihi: 25.102021].
  • https://sarki.alternatifim.com/sarkici/erol-evgin/iste-oyle-bir-sey. [Erişim Tarihi: 18.01.2022].
  • https://tr.wikipedia.org/wiki/GemilerdeTalimVar [Erişim Tarihi: 19.06.2022].
  • https://tr.wikipedia.org/wiki/Konyalım. [Erişim Tarihi: 19.06.2022].
There are 50 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Language Studies
Journal Section Araştırma Makaleleri
Authors

Yasemin Çelik 0000-0003-3067-4922

Publication Date August 30, 2022
Submission Date June 6, 2022
Published in Issue Year 2022 Issue: 8

Cite

APA Çelik, Y. (2022). Türkiye Türkçesindeki Çağdaş Türk Şarkıları ve Türkülerinde Hani ve Anlam Özellikleri. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi(8), 164-178. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1126770

 Dergimiz

* Uluslararası Hakemli Dergidir (International Peer Reviewed Journal)
* Yılda 6 sayı yayımlanmaktadır (Published 6 times a year)
* Dergide, Türkçe ve İngilizce makaleler yayımlanmaktadır.
* Dergi açık erişimli bir dergidir.
* Bu web sitesi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. 

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License