Research Article
Disadvantaged Groups in Social Studies Curriculum and Social Studies Textbooks / Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında Dezavantajlı Gruplar
Abstract
The Social Studies course, which aims to assist individuals in realizing their social existence and to cultivate good individuals and good citizens, carries the most important characteristic of providing awareness about disadvantaged groups to students at the basic education level. The study aims to examine the Social Studies Curriculum (MEB, 2018) and social studies textbooks in terms of disadvantaged groups. In the research, the concept of disadvantaged groups was examined based on the literature to determine its scope. The disadvantaged groups were defined as "women, individuals with disabilities, refugees, children, and groups with language, religion, and racial differences." Later, the Social Studies Curriculum and textbooks for grades 4, 5, 6, and 7 were scanned to examine how disadvantaged groups are addressed in them. In this qualitative research, data were collected through document analysis. The data were analyzed using descriptive analysis, and tables were created. Additionally, in the textbooks, visuals associated with disadvantaged groups were presented with their explanations. According to the overall findings, it was determined that the Social Studies Curriculum did not directly address disadvantaged groups. However, it was found that the achievements and explanations related to individual differences, children's rights, fundamental rights and freedoms, respect for diversity, and social cohesion could be associated with disadvantaged groups. The research findings indicate that the 4th, 5th, 6th, and 7th-grade textbooks included references to disadvantaged groups through sample texts and visuals in the learning domains of "Individual and Society," "Active Citizenship," and "Global Connections. The most prominently addressed disadvantaged groups are children and refugees. Based on the findings, it can be suggested that for the development of students' awareness regarding social cohesion and respect for diversity towards disadvantaged groups, the Social Studies Curriculum and the content of textbooks should include clearer and more concrete explanations about disadvantaged groups.
References
- Albayrak, H. (2020). Dezavantajlı çocuklar için spor faaliyetlerinin öneminin eleştirel teori bakış açısıyla ele alınması. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20(1), 67-89.
- Ayaşlıoğlu, E. (2020). Yeni medya eksenli bir halkla ilişkiler anlayışı: dezavantajlı gruplar üzerine bir alan araştırması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
- Azer, H. (2021). 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: EKOYAY Eğitim Yayıncılık Matbaacılık.
- Başar, M., Akan, D. & Çiftçi, M. (2018). Mülteci öğrencilerin bulunduğu sınıflarda öğrenme sürecinde karşılaşılan sorunlar. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1572-1578. DOI: 10.24106/kefdergi.427432
- Başaran, M. (2019). Sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarında toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya, Türkiye.
- Blumberg, L. R. (2007). Gender bias in textbooks: a hidden obstacle on the road to gender equality in education. Education for All Global Monitoring Report 2008, 1-54.
- Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
- Cankaya, İ. (2020). Sürekli eğitim merkezlerinin faaliyetlerinin dezavantajlı gruplar açısından incelenmesi. Turkish Academic Studies, 1, 44-56.
- Chapman, A. & Carbonetti, B. (2011). Human rights protections for vulnerable and disadvantaged groups: The contributions of the un committee on economic, social and cultural rights. Human Rıght Quarterly,33/3, 682-732.
- Coolican, H. (2009). Research methods and statistics psychology. Hodder Education, 5.th Edition, London.
- Can, D., Pekbay, C., Hakverdi-Can, M., Kaya, G., Avşar-Tuncay, A. & Candan, S. (2017). İlköğretim ders kitaplarında engellilik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 41, 75-89.
- Cırıt-Karaağaç, F. & Güvenç, H. (2019). Resmi ilkokullara devam eden suriyeli mülteci öğrencilerin eğitim sorunları. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 532-568.
- Çayır, K. & Ergün, M. (2014). Ders kitaplarında engellilik. Erişim tarihi: 14.10.2022, https://e-kutuphane.ihem.barobirlik.org.tr/bitstreams/0b207ea5-b55b-4b1c-9e30 ed8b0e47b255/
- Çetin, E. (2020). Türkiye’de engelli bireylerin ulusal ve uluslararası sözleşmeler bağlamında eğitim hakkına erişimi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(53), 1111-1122.
- Çevik, O. & Kabasakal, K. (2013). Spor etkinliklerinin engelli bireylerin toplumsal uyumuna ve sporla sosyalleşmelerine etkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi 3(2), 74-83.
- Çeviker, A., Mumcu, H. E., Şekeroğlu, M. Ö. & Bayrak, M. (2018). UNICEF’e göre Türkiye’de dezavantajlı kabul edilen grupların sportif etkinliklerle sosyal uyumun sağlanması. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 221-238.
- Demirel, E. (2010). Sosyal bilgiler ders kitaplarında cinsiyet ayrımcılığı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
- Demirtaş, D., Arslan, M. & Güven, D. (2016). Özel eğitim okullarının yönetimsel sorunları. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi , 7(1) , 21-49. DOI: 10.19160/e-ijer.43400
- Dere, İ. & Uçar, A. (2020). Küresel bağlantılar öğrenme alanının sosyal bilgiler ders kitaplarına yansımalarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(2), 212-240. DOI: https://doi.org/10.33308/26674874.2020342189
- Dündar, S. (2021). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarında toplumsal cinsiyet (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın, Türkiye.
- Elmas, A. (2018). 1923-2016 Yılları arası hükümet programlarında dezavantajlı gruplar. Socıal Scıenses Studies Journal. 4(15), 945-953.
- Fidan, S. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarında toplumsal cinsiyet (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
- Gürel, D. & Avcı, G. (2022). Social studies textbooks in Turkey in terms of citizenship and human rights: a critical discourse analysis. International Journal of Curriculum and Instruction, 14(2), 1600-1628.
- Güven, D. (2021). Zihin yetersizliği olan öğrencilerin devam ettiği destek eğitim odası hizmetine yönelik bir durum çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(4), 895-919.
- Harut, S. B. (2021). 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: Ata Yayıncılık.
- Işık, M. & Demirok, K. (2021). Sosyal politika kapsamında kamu kuruluşları tarafından bir dezavantajlı grup olarak engellilere yönelik verilen hizmetlerin etkinliği: Isparta ili örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(1), 111-135.
- İpek, İ. (2011). İlköğretim 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında vatandaşlık eğitiminin sosyal bilgiler öğretim programındaki hedeflere uygunluğu yönünden değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir, Türkiye.
- Kahraman, F. & Kahraman, A. B. (2017). Dezavantajlılığın çocuk halleri: Dünyada ve Türkiye’de dezavantajlı gruplarda yer alan çocukların durumu. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 8(20), 256-268.
- Kalaycı, S. (2020). Engelli bireylerin kamusal hizmetlere erişebilmesinde belediyelerin yeri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, “Erişilebilirlik” Özel Sayısı 1, 83-104.
- Kalaycı, S. (2021). Sosyal hizmetlerin yerel yönetimlerde örgütlenmesi üzerine bir değerlendirme. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(52), 689-714.
- Kanyılmaz-Polat, E., Bacak, B. & Kıroğlu, F. M. (2020). Çalışma yaşamında görme engelli bireyler: Çanakkale örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(49), 917-960.
- Karaboğa, M. T. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında cinsiyet rolleri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(10), 4849-4881.
- Kaya, A. (2017). Bakım ve koruma altında bulunan zihin yetersizliği olan bireylere yönelik günlük yaşam eğitimi programı geliştirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
- Kazu, İ. Y. (2019). Sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı kişilerin eğitimleri sırasında karşılaştıkları sorunlar. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 38-47.
- Kepenekçi-Karaman, Y. (2010). Children’s social rights in social studies textbooks in Turkish elementary education. Procedia Sosyal ve Davranış Bilimleri, 2, 576–581.
- Kurt, B. (2020). Zihinsel engelli bireylerin istihdam sorunu ve çözüm önerileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
- Mayer, S. E. (2003). What is a disadvantaged group. Effective Communities ProjectMinneapolis, Erişim Tarihi: 07.04.2022 http://www.effectivecommunities.com/pdfs/ECP_DisadvantagedGroup.pdf.
- Mengi, A. (2019). Sosyal bilgiler ders kitabı ve öğretim programı engellilik açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(4), 707-736.
- Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Erişim tarihi: 11.11.2021, http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686-SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf
- Millî Eğitim Bakanlığı (2019). “Sokakta Mendil Mi, Okulda Kitap Mı?" Projesi (18.09.2019). Erişim tarihi: 15.04.2023. https://tokat.meb.gov.tr/www/sokakta-mendil-mi-okulda-kitap-mi-projesi/icerik/3645
- Millî Eğitim Bakanlığı (2021a). Rehberlik ve Araştırma Merkezi Güçleniyor (12.11.2019), Erişim Tarihi:02.12.2021, https://www.meb.gov.tr/rehberlik-ve-arastirma-merkezleri-gucleniyor/haber/19678/tr.
- Millî Eğitim Bakanlığı (2020). Görme Engelli Öğrencilerimiz Teknoloji ile Buluştu (21.02.2020). Erişim Tarihi: 15.04.2023, https://orgm.meb.gov.tr/www/gorme-engelli-ogrencilerimiz-teknoloji-ile-bulustu/icerik/1280
- Millî Eğitim Bakanlığı (2021b). Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler ve Ev Sahibi Toplum için Ekonomik Fırsatların Desteklenmesi Projesi (19.09.2019), Erişim tarihi: 05.12.2021, http://www.meb.gov.tr/dezavantajli-bin-600-kisi-icin-mesleki-egitim-destegi/haber/19339/tr.
- Millî Eğitim Bakanlığı (2021c). Kırklareli Milli Eğitim Müdürlüğü Marka Eğitim Şehri Kırklareli Projesi Çalıştay Raporu. (28.04.2017 – 29.04.2017), Erişim Tarihi: 22.11.2021https://kirklareli.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/20145701_MEYK_YALIYTAY_RAPORU.pdf
- Millî Eğitim Bakanlığı (2021d). Yalova Milli Eğitim Müdürlüğü Dezavantajlı Gruplar İçin Mesleki Rehberlik ve Kariyer Planlama Projesi, Erişim tarihi: 01.12.2021, http://yalova.meb.gov.tr/www/dezavantajli-gruplar-icin-mesleki-rehberlik-ve-kariyer-planlama-ab-projesi-ortaklarindan-ziyaret/icerik/1422.
- Millî Eğitim Bakanlığı (2022). İşitme Engelli Öğrenciler İçin Dijital Eğitim Platformu (23.03.2022), Erişim Tarihi: 15.04.2023. https://www.meb.gov.tr/isitme-engelli-ogrenciler-icin-dijital-egitim-platformu/haber/25652/tr
- Mnguni, L. (2019). An investigation into the curriculum ideology that foregrounds the presentation of HIV/AIDS content in selected South Africa life sciences textbooks. International Journal of STEM Education, 6(25), 1-11.
- Olcay, T. (2019). Avrupa birliği eğitim politikalarında dezavantajlı gruplar (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
- Pehlivan-Yılmaz, A. (2019). Sosyal bilgiler dersinde kültüre duyarlı eğitim uygulamaları: Mülteci öğrencilerle etkileşim (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
- Pehlivan-Yılmaz, A. (2021). Sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programlarında değişen ve değişmeyen göç olgusunun incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 1713-1749.
- PIKTES (2021). Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonunun Desteklenmesi Projesi, Erişim tarihi: 16.11.2021, https://piktes.gov.tr/cms/Home/Hakkimizda
- Saldana, J. (2011). Fundamentals of qualitative research. Oxford University Press.
- Sezer, A. & Şamlı, C. (2017). Coğrafya öğretim programında ve ders kitaplarında göç olgusu. Marmara Coğrafya Dergisi, 36, 16-25.
- Smestad, B. (2018). LGBT ıssues in Norwegian textbooks: Shared or fragmented responsibility? Nordic Journal of Comparative and International Education (NJCIE), 2(4), 4–20.
- Sucu, E. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında çocuk haklarının analizi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sinop Üniversitesi, Sinop, Türkiye.
- Şahin, E. (2021). 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: Anadol Yayıncılık.
- Şeker, M. (2014). Aile ve kadın temalarının sosyal bilgiler ders kitaplarında veriliş biçimlerinin incelenmesi: Nitel bir araştırma. Folklor/edebiyat, 20(78), 107-120.
- Şen, M. (2018). Türkiye’de engellilere yönelik istihdam politikaları: Sorunlar ve Öneriler. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 129-152.
- Topaloğlu, B. & Çam Aktaş, B. (2022). Okul psikolojik danışmanlarının gözünden mülteci öğrenciler. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13 (1), 69-84 . DOI: 10.19160/e-ijer.1032079
- Tosun, A., Yorulmaz, A., Tekin, İ. & Yıldız, K. (2018). Mülteci öğrencilerin eğitim sorunları, eğitim ve din eğitiminden beklentileri: Eskişehir örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 107-133.
- Tiftikçi M. Ş. (2018). Ders Kitabında Çocuk Hakları: Sosyal Bilgiler Dersi Beşinci Sınıf Örneği. Ders Kitapları Uluslararası Sempozyumu Tam Metin Bildiri Kitabı, 93-111. İstanbul.
- Toprakçı, E. (2012). Rethinking classroom management: A new perspective, a new horizon. E-İnternational Journal of Educational Research, 3(3), 84-110.
- Toprakçı, E. (2016). Eğitbilim- pedandragoji. İçinde Eğitbilim- Pedandragoji (Ed.: E.Toprakçı). Ankara: Ütopya Yayıncılık.
- Toprakçı, E. ve Yazıcı, B. (2021). OECD ülkeleri ve Türkiye’de mülteci eğitimi, VII. TURKCESS Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi. 01-03 Eylül 2021. KKTC. VII. TURKCESS Toplumsal Değişim ve İnovasyon” Tam Metin Kitabı, e-ISBN: 9786258499155. ss. 172-189. http://turkcess.net/2021/ Kongre Kitabı: https://drive.google.com/file/d/1atjCFgTSGPSzyGhW_Hy5W_Oq6c5X_Dty/view
- Tüysüz, S. (2020). 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. Ankara: Tuna Matbaacılık.
- UNESCO (2021). Education Strategies for Disadvantaged Groups UNESCO Working Documents in the Series IIEP Contributions (1998), Erişim Tarihi:15.11.2021, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000114204
- UNICEF (2021). Türkiye-UNICEF Ülke Programı 2021-2025, Erişim tarihi: 07.112021, https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/UNICEF-Turkey%20Country%20Programme%202021-2025-TR.pdf
- UNRISD (United Nations Research Institute for Social Development), 2021, Disadvantaged and Vulnerable Groups, Erişim Tarihi: 22.11.2021, http://socialprotection-humanrights.org/key-issues/disadvantaged-and-vulnerablegroups/.
- Uçuş, Y. (2016). Dezavantajlı çocukların velilerine uygun olarak hazırlanan aile katılım etkinliklerinin (AKE) değerlendirilmesi: Nallıhan örneği. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7 (1), 1-20 . DOI: 10.19160/e-ijer.61586
- Ünal, R. (2014). İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının İnsan Hakları Boyutunda İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın, Türkiye.
- Yeşil, Y., Horuzoğlu, M. & Koç, B. (2019). Sosyal devlet anlayışı çerçevesinde türkiye’de dezavantajlı gruplara yönelik faaliyetlerin değerlendirilmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 37, 255-273.
- Yıldırım Aykurt, A. (2020). 21.Yüzyıl’da sosyal sorunlar ve dezavantajlı gruplar. Journal of Awareness,5/3, 427-448.https://doi.org/10.26809/joa.5.031.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Ders Kitaplarında Dezavantajlı Gruplar / Disadvantaged Groups in Social Studies Curriculum and Social Studies Textbooks
Abstract
Bireyin toplumsal varoluşunu gerçekleştirmesine yardımcı olma ve iyi insan, iyi vatandaş yetiştirme amacı taşıyan sosyal bilgiler dersi, temel eğitim düzeyinde öğrencilere dezavatajlı gruplara yönelik farkındalığın kazandırılabileceği en önemli ders niteliği taşımaktadır. Bu doğrultuda araştırmanın amacı; Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (MEB, 2018) ve sosyal bilgiler ders kitaplarının dezavantajlı gruplar açısından incelenmesidir. Araştırmada öncelikle dezavantajlı grup kavramı literatüre dayalı olarak incelenerek kapsamı belirlenmiştir. Buna göre öğretim programı ve ders kitaplarında incelenen dezavantajlı gruplar; “kadınlar, yetersizliği olan bireyler, mülteciler, çocuklar ve dil, din, ırk farklılığına sahip gruplar” olarak sınırlandırılmıştır. Daha sonra Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve 4. 5. 6. 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları taranarak dezavantajlı grupların nasıl ele alındığı incelenmiştir. Nitel araştırma yaklaşımının benimsendiği araştırmada veriler, doküman analizi tekniği ile toplanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, betimsel analiz ile çözümlenerek tablolaştırılmıştır. Ayrıca ders kitaplarında, dezavantajlı gruplar ile ilişkilendirilen görseller, açıklamaları ile birlikte sunulmuştur. Araştırma sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde; Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında dezavantajlı gruplara doğrudan yer verilmediği ancak bireysel farklılıklar, çocuk hakları, temel hak ve özgürlükler, farklılıklara saygı ve toplumsal birliktelik ile ilgili kazanımların ve açıklamaların dezavantajlı gruplar ile ilişkilendirilebileceği tespit edilmiştir. Araştırmada 4. 5. 6. ve 7. sınıf ders kitaplarında “Birey ve Toplum”, “Etkin Vatandaşlık” ve “Küresel Bağlantılar” öğrenme alanlarında örnek metinler ve görseller yoluyla dezavantajlı gruplara yer verildiği tespit edilmiştir. Sosyal bilgiler ders kitaplarında en çok ele alınan dezavantajlı gruplar çocuklar ve mültecilerdir. Araştırma sonuçlarından hareketle, öğrencilerin toplumsal birliktelik ve farklılıklara saygı konusunda dezavantajlı gruplara yönelik farkındalıklarının oluşabilmesi açısından Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında ve ders kitaplarının içeriğinde dezavantajlı gruplara ilişkin daha net ve somut açıklamaların yer alması önerilebilir.
References
- Albayrak, H. (2020). Dezavantajlı çocuklar için spor faaliyetlerinin öneminin eleştirel teori bakış açısıyla ele alınması. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20(1), 67-89.
- Ayaşlıoğlu, E. (2020). Yeni medya eksenli bir halkla ilişkiler anlayışı: dezavantajlı gruplar üzerine bir alan araştırması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
- Azer, H. (2021). 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: EKOYAY Eğitim Yayıncılık Matbaacılık.
- Başar, M., Akan, D. & Çiftçi, M. (2018). Mülteci öğrencilerin bulunduğu sınıflarda öğrenme sürecinde karşılaşılan sorunlar. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1572-1578. DOI: 10.24106/kefdergi.427432
- Başaran, M. (2019). Sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarında toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya, Türkiye.
- Blumberg, L. R. (2007). Gender bias in textbooks: a hidden obstacle on the road to gender equality in education. Education for All Global Monitoring Report 2008, 1-54.
- Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
- Cankaya, İ. (2020). Sürekli eğitim merkezlerinin faaliyetlerinin dezavantajlı gruplar açısından incelenmesi. Turkish Academic Studies, 1, 44-56.
- Chapman, A. & Carbonetti, B. (2011). Human rights protections for vulnerable and disadvantaged groups: The contributions of the un committee on economic, social and cultural rights. Human Rıght Quarterly,33/3, 682-732.
- Coolican, H. (2009). Research methods and statistics psychology. Hodder Education, 5.th Edition, London.
- Can, D., Pekbay, C., Hakverdi-Can, M., Kaya, G., Avşar-Tuncay, A. & Candan, S. (2017). İlköğretim ders kitaplarında engellilik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 41, 75-89.
- Cırıt-Karaağaç, F. & Güvenç, H. (2019). Resmi ilkokullara devam eden suriyeli mülteci öğrencilerin eğitim sorunları. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 532-568.
- Çayır, K. & Ergün, M. (2014). Ders kitaplarında engellilik. Erişim tarihi: 14.10.2022, https://e-kutuphane.ihem.barobirlik.org.tr/bitstreams/0b207ea5-b55b-4b1c-9e30 ed8b0e47b255/
- Çetin, E. (2020). Türkiye’de engelli bireylerin ulusal ve uluslararası sözleşmeler bağlamında eğitim hakkına erişimi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(53), 1111-1122.
- Çevik, O. & Kabasakal, K. (2013). Spor etkinliklerinin engelli bireylerin toplumsal uyumuna ve sporla sosyalleşmelerine etkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi 3(2), 74-83.
- Çeviker, A., Mumcu, H. E., Şekeroğlu, M. Ö. & Bayrak, M. (2018). UNICEF’e göre Türkiye’de dezavantajlı kabul edilen grupların sportif etkinliklerle sosyal uyumun sağlanması. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 221-238.
- Demirel, E. (2010). Sosyal bilgiler ders kitaplarında cinsiyet ayrımcılığı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
- Demirtaş, D., Arslan, M. & Güven, D. (2016). Özel eğitim okullarının yönetimsel sorunları. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi , 7(1) , 21-49. DOI: 10.19160/e-ijer.43400
- Dere, İ. & Uçar, A. (2020). Küresel bağlantılar öğrenme alanının sosyal bilgiler ders kitaplarına yansımalarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(2), 212-240. DOI: https://doi.org/10.33308/26674874.2020342189
- Dündar, S. (2021). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarında toplumsal cinsiyet (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın, Türkiye.
- Elmas, A. (2018). 1923-2016 Yılları arası hükümet programlarında dezavantajlı gruplar. Socıal Scıenses Studies Journal. 4(15), 945-953.
- Fidan, S. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarında toplumsal cinsiyet (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
- Gürel, D. & Avcı, G. (2022). Social studies textbooks in Turkey in terms of citizenship and human rights: a critical discourse analysis. International Journal of Curriculum and Instruction, 14(2), 1600-1628.
- Güven, D. (2021). Zihin yetersizliği olan öğrencilerin devam ettiği destek eğitim odası hizmetine yönelik bir durum çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(4), 895-919.
- Harut, S. B. (2021). 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: Ata Yayıncılık.
- Işık, M. & Demirok, K. (2021). Sosyal politika kapsamında kamu kuruluşları tarafından bir dezavantajlı grup olarak engellilere yönelik verilen hizmetlerin etkinliği: Isparta ili örneği. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(1), 111-135.
- İpek, İ. (2011). İlköğretim 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında vatandaşlık eğitiminin sosyal bilgiler öğretim programındaki hedeflere uygunluğu yönünden değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir, Türkiye.
- Kahraman, F. & Kahraman, A. B. (2017). Dezavantajlılığın çocuk halleri: Dünyada ve Türkiye’de dezavantajlı gruplarda yer alan çocukların durumu. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 8(20), 256-268.
- Kalaycı, S. (2020). Engelli bireylerin kamusal hizmetlere erişebilmesinde belediyelerin yeri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, “Erişilebilirlik” Özel Sayısı 1, 83-104.
- Kalaycı, S. (2021). Sosyal hizmetlerin yerel yönetimlerde örgütlenmesi üzerine bir değerlendirme. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(52), 689-714.
- Kanyılmaz-Polat, E., Bacak, B. & Kıroğlu, F. M. (2020). Çalışma yaşamında görme engelli bireyler: Çanakkale örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(49), 917-960.
- Karaboğa, M. T. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında cinsiyet rolleri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(10), 4849-4881.
- Kaya, A. (2017). Bakım ve koruma altında bulunan zihin yetersizliği olan bireylere yönelik günlük yaşam eğitimi programı geliştirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
- Kazu, İ. Y. (2019). Sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı kişilerin eğitimleri sırasında karşılaştıkları sorunlar. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 38-47.
- Kepenekçi-Karaman, Y. (2010). Children’s social rights in social studies textbooks in Turkish elementary education. Procedia Sosyal ve Davranış Bilimleri, 2, 576–581.
- Kurt, B. (2020). Zihinsel engelli bireylerin istihdam sorunu ve çözüm önerileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
- Mayer, S. E. (2003). What is a disadvantaged group. Effective Communities ProjectMinneapolis, Erişim Tarihi: 07.04.2022 http://www.effectivecommunities.com/pdfs/ECP_DisadvantagedGroup.pdf.
- Mengi, A. (2019). Sosyal bilgiler ders kitabı ve öğretim programı engellilik açısından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(4), 707-736.
- Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Erişim tarihi: 11.11.2021, http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686-SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf
- Millî Eğitim Bakanlığı (2019). “Sokakta Mendil Mi, Okulda Kitap Mı?" Projesi (18.09.2019). Erişim tarihi: 15.04.2023. https://tokat.meb.gov.tr/www/sokakta-mendil-mi-okulda-kitap-mi-projesi/icerik/3645
- Millî Eğitim Bakanlığı (2021a). Rehberlik ve Araştırma Merkezi Güçleniyor (12.11.2019), Erişim Tarihi:02.12.2021, https://www.meb.gov.tr/rehberlik-ve-arastirma-merkezleri-gucleniyor/haber/19678/tr.
- Millî Eğitim Bakanlığı (2020). Görme Engelli Öğrencilerimiz Teknoloji ile Buluştu (21.02.2020). Erişim Tarihi: 15.04.2023, https://orgm.meb.gov.tr/www/gorme-engelli-ogrencilerimiz-teknoloji-ile-bulustu/icerik/1280
- Millî Eğitim Bakanlığı (2021b). Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler ve Ev Sahibi Toplum için Ekonomik Fırsatların Desteklenmesi Projesi (19.09.2019), Erişim tarihi: 05.12.2021, http://www.meb.gov.tr/dezavantajli-bin-600-kisi-icin-mesleki-egitim-destegi/haber/19339/tr.
- Millî Eğitim Bakanlığı (2021c). Kırklareli Milli Eğitim Müdürlüğü Marka Eğitim Şehri Kırklareli Projesi Çalıştay Raporu. (28.04.2017 – 29.04.2017), Erişim Tarihi: 22.11.2021https://kirklareli.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/20145701_MEYK_YALIYTAY_RAPORU.pdf
- Millî Eğitim Bakanlığı (2021d). Yalova Milli Eğitim Müdürlüğü Dezavantajlı Gruplar İçin Mesleki Rehberlik ve Kariyer Planlama Projesi, Erişim tarihi: 01.12.2021, http://yalova.meb.gov.tr/www/dezavantajli-gruplar-icin-mesleki-rehberlik-ve-kariyer-planlama-ab-projesi-ortaklarindan-ziyaret/icerik/1422.
- Millî Eğitim Bakanlığı (2022). İşitme Engelli Öğrenciler İçin Dijital Eğitim Platformu (23.03.2022), Erişim Tarihi: 15.04.2023. https://www.meb.gov.tr/isitme-engelli-ogrenciler-icin-dijital-egitim-platformu/haber/25652/tr
- Mnguni, L. (2019). An investigation into the curriculum ideology that foregrounds the presentation of HIV/AIDS content in selected South Africa life sciences textbooks. International Journal of STEM Education, 6(25), 1-11.
- Olcay, T. (2019). Avrupa birliği eğitim politikalarında dezavantajlı gruplar (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye.
- Pehlivan-Yılmaz, A. (2019). Sosyal bilgiler dersinde kültüre duyarlı eğitim uygulamaları: Mülteci öğrencilerle etkileşim (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
- Pehlivan-Yılmaz, A. (2021). Sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programlarında değişen ve değişmeyen göç olgusunun incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 1713-1749.
- PIKTES (2021). Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonunun Desteklenmesi Projesi, Erişim tarihi: 16.11.2021, https://piktes.gov.tr/cms/Home/Hakkimizda
- Saldana, J. (2011). Fundamentals of qualitative research. Oxford University Press.
- Sezer, A. & Şamlı, C. (2017). Coğrafya öğretim programında ve ders kitaplarında göç olgusu. Marmara Coğrafya Dergisi, 36, 16-25.
- Smestad, B. (2018). LGBT ıssues in Norwegian textbooks: Shared or fragmented responsibility? Nordic Journal of Comparative and International Education (NJCIE), 2(4), 4–20.
- Sucu, E. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında çocuk haklarının analizi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sinop Üniversitesi, Sinop, Türkiye.
- Şahin, E. (2021). 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: Anadol Yayıncılık.
- Şeker, M. (2014). Aile ve kadın temalarının sosyal bilgiler ders kitaplarında veriliş biçimlerinin incelenmesi: Nitel bir araştırma. Folklor/edebiyat, 20(78), 107-120.
- Şen, M. (2018). Türkiye’de engellilere yönelik istihdam politikaları: Sorunlar ve Öneriler. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 129-152.
- Topaloğlu, B. & Çam Aktaş, B. (2022). Okul psikolojik danışmanlarının gözünden mülteci öğrenciler. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13 (1), 69-84 . DOI: 10.19160/e-ijer.1032079
- Tosun, A., Yorulmaz, A., Tekin, İ. & Yıldız, K. (2018). Mülteci öğrencilerin eğitim sorunları, eğitim ve din eğitiminden beklentileri: Eskişehir örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 107-133.
- Tiftikçi M. Ş. (2018). Ders Kitabında Çocuk Hakları: Sosyal Bilgiler Dersi Beşinci Sınıf Örneği. Ders Kitapları Uluslararası Sempozyumu Tam Metin Bildiri Kitabı, 93-111. İstanbul.
- Toprakçı, E. (2012). Rethinking classroom management: A new perspective, a new horizon. E-İnternational Journal of Educational Research, 3(3), 84-110.
- Toprakçı, E. (2016). Eğitbilim- pedandragoji. İçinde Eğitbilim- Pedandragoji (Ed.: E.Toprakçı). Ankara: Ütopya Yayıncılık.
- Toprakçı, E. ve Yazıcı, B. (2021). OECD ülkeleri ve Türkiye’de mülteci eğitimi, VII. TURKCESS Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi. 01-03 Eylül 2021. KKTC. VII. TURKCESS Toplumsal Değişim ve İnovasyon” Tam Metin Kitabı, e-ISBN: 9786258499155. ss. 172-189. http://turkcess.net/2021/ Kongre Kitabı: https://drive.google.com/file/d/1atjCFgTSGPSzyGhW_Hy5W_Oq6c5X_Dty/view
- Tüysüz, S. (2020). 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. Ankara: Tuna Matbaacılık.
- UNESCO (2021). Education Strategies for Disadvantaged Groups UNESCO Working Documents in the Series IIEP Contributions (1998), Erişim Tarihi:15.11.2021, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000114204
- UNICEF (2021). Türkiye-UNICEF Ülke Programı 2021-2025, Erişim tarihi: 07.112021, https://www.unicefturk.org/public/uploads/files/UNICEF-Turkey%20Country%20Programme%202021-2025-TR.pdf
- UNRISD (United Nations Research Institute for Social Development), 2021, Disadvantaged and Vulnerable Groups, Erişim Tarihi: 22.11.2021, http://socialprotection-humanrights.org/key-issues/disadvantaged-and-vulnerablegroups/.
- Uçuş, Y. (2016). Dezavantajlı çocukların velilerine uygun olarak hazırlanan aile katılım etkinliklerinin (AKE) değerlendirilmesi: Nallıhan örneği. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7 (1), 1-20 . DOI: 10.19160/e-ijer.61586
- Ünal, R. (2014). İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının İnsan Hakları Boyutunda İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın, Türkiye.
- Yeşil, Y., Horuzoğlu, M. & Koç, B. (2019). Sosyal devlet anlayışı çerçevesinde türkiye’de dezavantajlı gruplara yönelik faaliyetlerin değerlendirilmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 37, 255-273.
- Yıldırım Aykurt, A. (2020). 21.Yüzyıl’da sosyal sorunlar ve dezavantajlı gruplar. Journal of Awareness,5/3, 427-448.https://doi.org/10.26809/joa.5.031.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
There are 73 citations in total.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Studies on Education |
| Journal Section | Educational Sciences and Sciences of Field Education |
| Authors | |
| Publication Date | June 30, 2023 |
| Published in Issue | Year 2023Volume: 14 Issue: 3 |
Cited By
An Analysis of Middle School Social Studies Textbooks with a Focus on Media Themes
Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi
https://doi.org/10.53047/josse.1357969
Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)
[email protected] http://www.e-ijer.com Address: Ege University Faculty of Education İzmir/Türkiye